Prof. Buko opowiada o niezwykłym cmentarzysku

[Elżbieta]

Profesor Buko opowiada o niezwykłym cmentarzysku w Bodzi (film)
Kilka lat temu w miejscowości Bodzia niedaleko Włocławka archeolodzy natrafili na kilkadziesiąt wyjątkowych grobów z czasów pierwszych Piastów, w których znaleźli wiele przedmiotów luksusowych.

Groby z Bodzi. W lewym doskonale widać szczątki „młodego wojownika” i jego miecz. Fot. Instytut Archeologii i Etnologii PAN
O odkryciu Archeowieści pisały kilka razy (m.in. Niezwykli wojownicy z Bodzi oraz Kogo pochowano w Bodzi), ale odkrycie z pewnością będzie jeszcze wiele razy gościć na łamach serwisu, gdyż to elitarne cmentarzysko z czasów pierwszych Piastów kryje mnóstwo intrygujących sekretów.

Największy z nich dotyczy oczywiście pochodzenia pochowanych tam ludzi. Właśnie na tym zagadnieniu skupił się prof. Andrzej Buko z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN podczas wykładu, który w internecie umieściła Polska Akademia Nauk. Naprawdę warto poświęcić trochę czasu i lepiej poznać to niezwykłe odkrycie.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=NGq3tF4Xt5g[/youtube]

Szczególnie ciekawa jest końcówka, gdy prof. Buko oddaje głos prof. Wiesławowi Bogdanowiczowi, kierownikowi Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, który opowiada o niepublikowanych jeszcze wynikach badań genetycznych.

Okazuje się, że „młody wojownik”, który stał się gwiazdą tego znaleziska, dzięki pięknemu inkrustowanemu srebrem mieczowi, niesamowitej srebrnej kaptordze z wyobrażeniem ptaka do złudzenia przypominającego orła oraz pasowi z dwuzubem księcia Światopełka z rodu Rurykowiczów, ma hapologrupę I1. Jest ona częsta wśród ludów skandynawskich i jest też spotykana na terenach dawnej Rusi Kijowskiej. Odkrycie jest o tyle istotne, że wcześniejsze badania izotopowe wykazały, że mężczyzna ten nie pochodzi z naszych ziem.

Wszystko to coraz bardziej pasuje więc do hipotezy, że przynajmniej część ludzi pochowanych w Bodzi, to osoby bliskie Światopełkowi, które po wypędzeniu i śmierci księcia znalazły schronienie w Polsce rządzonej przez Bolesława Chrobrego, czyli teścia Światopełka (szerzej pisałem o tym w tekście Kogo pochowano w Bodzi.

<!-- m --><a class="postlink" target="_blank" href="http://archeowiesci.pl/">http://archeowiesci.pl/</a><!-- m -->

[Elżbieta]

Kogo pochowano w Bodzi?

WOJCIECH PASTUSZKA – 19 GRUDNIA 2011

Kilka lat temu w miejscowości Bodzia niedaleko Włocławka archeolodzy natrafili na groby komorowe z czasów pierwszych Piastów, w których znaleźli wiele przedmiotów luksusowych i to w dodatku rzadkich wśród znalezisk z tego okresu.
Archeowieści dość obficie informowały o wykopaliskach blisko dwa lata temu (czyt. Niezwykli wojownicy z Bodzi). Planowałem na drugą rocznicę tego tekstu dać jego kontynuację poświęconą pracom nad ustaleniem pochodzenia zmarłych. Jednak z powodu trafienia znalezisk w Bodzi na łamy międzynarodowe zmuszony jestem podzielić się teraz wiedzą na ten temat.

Niedawno w brytyjskim Antiquity ukazał się krótki artykuł prezentujący wykopaliska w Bodzi, którego autorami są prof. Andrzej Buko i dr Iwona Sobkowiak-Tabaka. Publikacja ta zainteresowała National Geographic i w ostatni piątek na stronach internetowych amerykańskiego miesięcznika ukazał się dość duży materiał w postaci galerii zdjęć poświęcony badaniom naszych archeologów.

Otóż od samego początku podejrzewano, że osoby pochowane w Bodzi mogą nie pochodzić z terenów naszego państwa. Podejrzenia takie budziły już same groby komorowe przez wielu badaczy identyfikowane ze skandynawskimi praktykami pogrzebowymi (co nie jest zbyt słusznym poglądem o czym szerzej pisałem tutaj). Jednak dużo bardziej intrygujące były cuda, które badacze znaleźli w grobach. Wiele zabytków można było wiązać z Rusią i Skandynawią. Oczywiście, obce przedmioty nie świadczą o tym, że zmarli byli cudzoziemcami, a już szczególnie w grobach elity, która zawsze ma dostęp do zagranicznych wyrobów luksusowych.

Jednak im bardziej nasi badacze analizowali materiał z Bodzi, tym bardziej nabierali przekonania, że mamy do czynienia z przybyszami z zewnątrz. Najbardziej niezwykłym znaleziskiem z tego punktu widzenia są brązowe elementy pasa z grobu tzw. młodego wojownika (zmarły z mieczem na zdjęciu powyżej).

Jego pochówek jest wyjątkowo interesujący. Trochę ponad 20-letni wojownik zginął od cięcia w głowę. W jego grobie badacze natrafili m.in. na przepiękną srebrną kaptorgę z ptakiem (orłem?) i miecz inkrustowany srebrem, którego najbliższe analogie znaleziono w Skandynawii. Jednak to niepozorne z początku brązowe okucia pasa zawierały najcenniejszą informację.

Na jednym z nich znajduje się bowiem tamga (znak) przedstawiająca dwuząb. Był to jeden z dwóch symboli używanych przez dynastię Rurykowiczów, czyli pochodzących ze Skandynawii twórców Rusi Kijowskiej. Drugi ich znak – trójząb (tryzub) jest obecnie godłem Ukrainy. Co więcej jest to dwuząb Światopełka, zięcia Bolesława Chrobrego. Dowodzi tego widoczny nad jednym z ramion krzyż. Znak ten znamy doskonale z monet, które Światopełk wybijał jako władca Rusi Kijowskiej.

Srebrna moneta Światopełka. Z prawej strony widać dwuząb władcy.

Światopełk walczył o władzę nad państwem kijowskim ze swoim bratem Jarosławem Mądrym. Opanował tron w 1015, ale w następnym roku go utracił. W 1018 do Kijowa wyruszył Bolesław Chrobry i odzyskał tron dla zięcia. Jednak po wycofaniu się teścia Światopełk znów nie dał rady Jarosławowi. Zginął podczas ucieczki do Polski.

Możliwe więc, że pochowani w Bodzi wojownicy to członkowie drużyny Światopełka. Zmarły młodzieniec mógł być nawet jego krewniakiem, ale to oczywiście jedynie hipotezy.

Pewne jest jednak, że co najmniej część osób pochowanych w Bodzi nie urodziła się na ziemiach polskich. Wykazały to badania izotopowe zębów przeprowadzone przez ten sam zespół naukowców, który badał zęby osób pochowanych m.in. na cmentarzysku w duńskim Trelleborgu. Niestety, nie jest na razie możliwe bliższe określenie regionu, w którym osoby te się urodziły.

Tezę o związku zmarłych ze Światopełkiem wspierają również datowania radiowęglowe, wykazujące, że część grobów pochodzi z tego okresu.