Re: Hellenizm

[Elżbieta]

Hellenizm jest współczesną religią politeistyczną, której wyznawcy czczą Bogów, którzy wyrazili się w panteonie starożytnych Greków. Starożytni Grecy dzięki swemu geniuszowi w sferze literatury, sztuk plastycznych i filozofii położyli fundamenty pod dzisiejszą cywilizację Zachodnią. Hellenizm dostrzega uniwersalne i nieprzemijające wartości również w religii, jaka się w tym narodzie zrodziła.

Termin hellenizm został po raz pierwszy użyty przez cesarza Juliana Wielkiego (331 – 363) na określenie odnawianej przez siebie religii pogańskiej.

Rekonstrukcjonizm.
Hellenizm nie stanowi prostej kontynuacji - gdyż ciągłość została przerwana - ale odnowienie dawnej religii greckiej. Nie uczestnicząc w bezpośrednim przekazie hellenizm posługuje się metodą rekonstrukcjonistyczną. Opierając się na rezultatach badań filologów, historyków i archeologów uzyskuje kontakt z dawną tradycją, której uniwersalną i ponadczasową wartość dostrzega. Nie będąc potomkami greckich politeistów starożytności, współcześni helleniści za pośrednictwem historii mogą stać się ich uczniami. Uczenie się od mistrza nie oznacza jego ślepego naśladownictwa. Hellenizm nie chce i nie może zrekonstruować wszystkich detali starożytnej religii. Chce jednak, może i czyni to, wskrzesić ducha dawnej religii i tchnąć go w nową, współczesną religię – hellenizm – religię przystającą do potrzeb duchowych dzisiejszych ludzi i stawiającą im aktualne duchowe wyzwania.

Pluralizm
Hellenizm jest religią ludzi oddających cześć tym samym greckim Bogom, nie opiera się natomiast na podzielaniu wspólnych dogmatów czy uległości względem wspólnych autorytetów. Tradycja religijna, do której się odwołujemy rozwijała się od ok. 7 w.pne. do 6 w.ne. i w przeciągu tych wszystkich wieków zachowała elastyczność i otwartość, właśnie dlatego, że nie uznawała sztywnych dogmatów ani religijnej centralnej władzy. Każde miasto rozwijało własne formy kultur, kalendarze świąt, rytuały i misteria. Każdy filozof rozwijał własną teologię. Wszystkie jednak wyrażały tego samego ducha. Pluralizm rytuałów, poglądów i organizacji jest więc wpisany w samą naturę hellenizmu, wyraża jego naturę. Z całego tego bogactwa czerpie współczesny hellenizm czując się jednocześnie wolnym nadawać dawnym treściom formy bardziej adekwatne do czasów dzisiejszych.

Synkretyzm
Religia grecka, a potem rzymska charakteryzowała się dużą elastycznością pozwalającą im wchłaniać nowe kulty. Był to jednak zawsze proces stopniowy, któremu towarzyszyło przetworzenie (oswojenie, hellenizacja) wchłanianego kultu. Był to więc proces przypominający włączanie nowej osoby do rodziny (jak to się dzieje w przypadku małżeństwa). Niedopuszczalny jest natomiast eklektyzm, czyli łączenie Bóstw, wierzeń i rytuałów sprzecznych z duchem hellenizmu, bez ich przetworzenia. Panteon, jako całość organiczna stanowi wartość danej tradycji, nie jest przedmiotem dowolnej twórczości wyznawców. W panteonie wyraża się afirmacja całej rzeczywistości.

Doktryna: filozofia i mit
Hellenizm nie posiada żadnej świętej księgi objawionej przez Bóstwo wyznaczającej normy wiary. Dla hellenistów najwyższym objawieniem Bogów jest świat, człowiek, ludzka historia.

Większość wyznawców współczesnego hellenizmu, zwłaszcza należących do nurtu rekonstrukcjonistycznego, zalicza się do „twardych” politeistów, czyli takich, którzy uznają istnienie Bogów jako oddzielnych bytów. Tym samym nie uznają redukcji Bogów do „przejawów” Absolutu, nie redukują ich także do archetypów czy personifikacji (co jest cechą „miękkiego” politeizmu). Co do rozumienia natury Bogów, świata i człowieka nie istnieje jednak żadna wymagana doktryna ani urząd, który by pilnował jej wyznawania. Wyznawczy mogą czerpać dowolnie z całej antycznej tradycji. W starożytności filozofia była domeną elit, a większość ludzi nie zawracała sobie nią głowy. Dla dzisiejszych wyznawców hellenizmu filozofia zyskała jednak kluczową rolę pełniąc funkcję teologii i inspirując religijny światopogląd.

Zwięzłym wyrazem doktryny pogaństwa hellenistycznego, inspirowanym jedną z najbardziej popularnych szkół filozoficznych – neoplatonizmem jest traktat Salustiosa, O Bogach i świecie. Może on pełnić rolę swoistego katechizmu, zwłaszcza dla początkujących. Inni szukają inspiracji w dziełach presokratyków, takich jak Heraklit, Empedokles, a także w twórczości Platona, Arystotelesa, myśli pitagorejskiej, stoików, epikurejczyków i innych szkół starożytności.

Jednym z powszechnie przyjmowanych poglądów jest przekonanie, że Bogowie, tak jak ludzie są częścią Kosmosu. Prawa natury są zatem zgodne z ich sposobem działania. Tym samy nie istnieje z założenia sprzeczność między nauką a hellenizmem.

Ważnym elementem starożytnego przekazu jest mitologia. Nie posiada ona jednak rangi, jaką religie objawione nadają swym księgom świętym. Mitologia nie jest traktowana dosłownie, jest przekazem w formie poetyckiej prawd wiecznie aktualnych, gdyż dotyczących najbardziej podstawowych warunków egzystencji ludzkiej. W odniesieniu do mitów stosujemy interpretację alegoryczną, choć niektórzy odwołują się też do metody psychoanalitycznej. Mity stanowią nasze dziedzictwo, źródło inspiracji dla sztuki, swoisty klucz do głębszych sensów rzeczywistości.

Odczytane w sposób duchowy losy herosów stanowią dla nas przewodnik po drodze rozwoju osobistego.

Etyka
Ważną rolę we współczesnym hellenizmie odgrywa etyka. Nie oznacza ona jednak tutaj zbioru zakazów i nakazów, ale sztukę realizacji ludzkiego powołania, rozumnego kierowania własnym życiem ku szczęściu.
Najważniejszymi źródłami są dla nas Maksymy Deflickie, Zasady Solona, zalecenia Pitagorasa, a także dzieła Platona (zwłaszcza Państwo), Arystotelesa (zwłaszcza Etyka nikomachejska), stoików (zwięzły jej wykład można znaleźć w Encheiridionie Epikteta).

Najważniejszymi cechami etyki hellenizmu jest: dążność do szczęścia jako cel, rozum – jako środek poznania czym jest szczęście, cnota – jako działanie zgodne z naturą człowieka, prospołeczność – rozum poznaje, m.in., że człowiek jest istotą społeczną, stąd nie może być szczęśliwy w samotności w oderwaniu od więzi z innymi ludźmi i społeczeństwem.

Helleniści nie oczekują nagrody za cnotliwe życie w świecie pośmiertnym (jeśli w ogóle w taki wierzą), nagrodą jest szczęście płynące z rozumnego życia już teraz.

Myślenie greckie uznaje ten świat za dobry, boski i konieczny, dlatego różne elementy tego świata są w greckim panteonie ubóstwione. Oznacza to także uszanowanie przyrody, jako części boskiego Kosmosu, za którą ludzie są odpowiedzialni.

Obrzędy, rytuały, święta

Najważniejszym rytuałem dla starożytnych Greków była ofiara, która odbywała się zwykle w trakcie publicznego święta, którego datę określał kalendarz. Zasadniczy schemat był podobny, ale szczegóły różniły się w zależności od święta, Bóstwa a także miejscowości.

Obrzędy przejścia, takie jak przyjęcie nowo-narodzonego do rodziny, małżeństwo czy pogrzeb, odbywały się zasadniczo w ramach rodziny i najczęściej wiązały się ze świętym ośrodkiem domostwa – paleniskiem (hestią) i opiekującą się nim Boginią Hestią.

Dla współczesnych hellenistów kluczowe jest jednak codzienne nabożeństwo, w którym kluczową rolę odgrywają hymny i modlitwy

Kapłaństwo
W starożytnej Grecji kapłani byli zwykłymi ludźmi wyznaczonymi przez społeczność polis do opieki nad świątyniami i przewodzenia w ofiarach. Nie posiadali żadnej nadprzyrodzonej władzy czy autorytetu nauczania. Każdy wyznawca mógł sprawować ofiarę i czynił to we własnym domostwie. Współcześnie kapłaństwo również nie odgrywa większej roli w hellenizmie. Potrzeba kapłanów ujawnia się głównie w kontekście takich rytuałów przejścia jak małżeństwo czy pogrzeb, stąd niektóre grupy hellenistów, którym udało się unormować swe relacje z państwem (niektóre stany USA) posiadają instytucję kapłaństwa, czasem obwarowaną większymi, czasem tylko ogólnymi wymogami.



<!-- m --><a class="postlink" target="_blank" href="http://pantheion.pl/Rutilius-Hellenizm-krotki-przewodnik">http://pantheion.pl/Rutilius-Hellenizm- ... przewodnik</a><!-- m -->