24.05.2014, 12:12
Głównym bogiem Słowian był Perun - "ten, który uderza", pan niebios, władca grzmotów i błyskawic. Postać znana głównie ze wschodniosłowiańskich źródeł pisanych, obecna jednak w tradycji wszystkich Słowian oraz ich krewniaków Bałtów (czyli dzisiejszych Łotyszów i Litwinów). Od jego imienia pochodzi nazwa "piorun".
Według Aleksandra Gieysztora, autora "Mitologii Słowian":
magicznymi przedmiotami Peruna były piorunowe strzałki, inaczej boże lub piorunowe prątki. Były to podłużne kamienie, zazwyczaj belemnity (skamieliny mięczaków), fulguryty (szkliwo kwarcowe, które powstaje w wyniku uderzenia pioruna) lub paleolityczne narzędzia.Znalezienie takiego przedmiotu uważano za dar losu; wkładano go do kolebki niemowlęcia, pocierano nim wymiona krów, gdy traciły mleko, w Słowiańszczyźnie południowej umieszczano go pod dachem dla ochrony przed piorunem.
Innym atrybutem Peruna był topór, którego moc magiczna też była ogromna. Jego obecność pod łóżkiem rodzącej kobiety miała zapewnić jej poród bez komplikacji, położenie topora na progu obory - zdrowie zwierząt, zaś na polu - dobre plony. Boska broń zabezpieczała przed gradem, nieczystą siłą i chorobą. Z postacią Peruna związany jest też ogólnosłowiański obyczaj uderzania się w głowę kamieniem, gdy rozlegnie się pierwszy wiosenny grzmot, co ma dać uderzonej głowie odporność litej skały.
Ruskie sanktuarium
Nie wiadomo, gdzie na terenie Polski znajdowały się główne sanktuaria tego bóstwa. Wiadomo jednak, że ośrodki kultu Peruna istniały w X wieku m.in. w Kijowie i w Nowogrodzie Wielkim. Jak wyglądały, wiemy dzięki przeprowadzonym w latach 50. XX wieku wykopaliskom. Znaleziono tan wtedy okrągły kamień z rysunkiem czteroliścia (rodzaj rozety) otoczony rowem zamykającym krąg o średnicy 33 m. Pośrodku znajdowały się ślady czworokątnego słupa - kamiennego posągu Peruna.
Ogromnego znaczenia tego bóstwa w panteonie naszych przodków dowodzi fakt, że do dziś używa się przekleństwa: Do pioruna oraz w śląskiej gwarze powiedzonka: Ty pieronie.
Podobnie jest u naszych bałtyjskich sąsiadów, gdzie jeszcze do niedawna w czasie burzy wypowiadano takie oto zaklęcie: Perkunie, dobry boże, nie bij w Żmudzina, lecz bij w Rusa jak w rudego psa.
Według Aleksandra Gieysztora postać Peruna dała początek innym bóstwom o podobnych atrybutach i władzy nad światem. W zależności od miejsca nazywano je różnie. Nierzadko byli to bogowie charakterystyczni tylko dla jednego słowiańskiego plemienia. Jednym z takich bóstw był czczony przez Ranów Świętowit - Ten, który rozporządza świętą mocą. Dzięki zapiskom Saxo Gramaticusa - duńskiego kronikarza żyjącego na przełomie XII i XIII wieku - wiemy, jak wyglądało sanktuarium Świętowita na Rugii oraz znajdujący się w nim wspaniały posąg bóstwa. Miał mieć kształt czworokątnego słupa z czterema twarzami. Podobny kamienny wizerunek wyłowiono w 1848 roku z rzeki Zbrucz na Podolu. Zwyczajowo nazywa się go właśnie "świętowitem". Obecność takiego idola na terenie wschodniej Słowiańszczyzny oznacza, że czterotwarzowe przedstawienia najwyższego bóstwa były charakterystyczne dla wszystkich Słowian.
<!-- m --><a class="postlink" target="_blank" href="http://www.masianis.pl/">http://www.masianis.pl/</a><!-- m -->
Według Aleksandra Gieysztora, autora "Mitologii Słowian":
magicznymi przedmiotami Peruna były piorunowe strzałki, inaczej boże lub piorunowe prątki. Były to podłużne kamienie, zazwyczaj belemnity (skamieliny mięczaków), fulguryty (szkliwo kwarcowe, które powstaje w wyniku uderzenia pioruna) lub paleolityczne narzędzia.Znalezienie takiego przedmiotu uważano za dar losu; wkładano go do kolebki niemowlęcia, pocierano nim wymiona krów, gdy traciły mleko, w Słowiańszczyźnie południowej umieszczano go pod dachem dla ochrony przed piorunem.
Innym atrybutem Peruna był topór, którego moc magiczna też była ogromna. Jego obecność pod łóżkiem rodzącej kobiety miała zapewnić jej poród bez komplikacji, położenie topora na progu obory - zdrowie zwierząt, zaś na polu - dobre plony. Boska broń zabezpieczała przed gradem, nieczystą siłą i chorobą. Z postacią Peruna związany jest też ogólnosłowiański obyczaj uderzania się w głowę kamieniem, gdy rozlegnie się pierwszy wiosenny grzmot, co ma dać uderzonej głowie odporność litej skały.
Ruskie sanktuarium
Nie wiadomo, gdzie na terenie Polski znajdowały się główne sanktuaria tego bóstwa. Wiadomo jednak, że ośrodki kultu Peruna istniały w X wieku m.in. w Kijowie i w Nowogrodzie Wielkim. Jak wyglądały, wiemy dzięki przeprowadzonym w latach 50. XX wieku wykopaliskom. Znaleziono tan wtedy okrągły kamień z rysunkiem czteroliścia (rodzaj rozety) otoczony rowem zamykającym krąg o średnicy 33 m. Pośrodku znajdowały się ślady czworokątnego słupa - kamiennego posągu Peruna.
Ogromnego znaczenia tego bóstwa w panteonie naszych przodków dowodzi fakt, że do dziś używa się przekleństwa: Do pioruna oraz w śląskiej gwarze powiedzonka: Ty pieronie.
Podobnie jest u naszych bałtyjskich sąsiadów, gdzie jeszcze do niedawna w czasie burzy wypowiadano takie oto zaklęcie: Perkunie, dobry boże, nie bij w Żmudzina, lecz bij w Rusa jak w rudego psa.
Według Aleksandra Gieysztora postać Peruna dała początek innym bóstwom o podobnych atrybutach i władzy nad światem. W zależności od miejsca nazywano je różnie. Nierzadko byli to bogowie charakterystyczni tylko dla jednego słowiańskiego plemienia. Jednym z takich bóstw był czczony przez Ranów Świętowit - Ten, który rozporządza świętą mocą. Dzięki zapiskom Saxo Gramaticusa - duńskiego kronikarza żyjącego na przełomie XII i XIII wieku - wiemy, jak wyglądało sanktuarium Świętowita na Rugii oraz znajdujący się w nim wspaniały posąg bóstwa. Miał mieć kształt czworokątnego słupa z czterema twarzami. Podobny kamienny wizerunek wyłowiono w 1848 roku z rzeki Zbrucz na Podolu. Zwyczajowo nazywa się go właśnie "świętowitem". Obecność takiego idola na terenie wschodniej Słowiańszczyzny oznacza, że czterotwarzowe przedstawienia najwyższego bóstwa były charakterystyczne dla wszystkich Słowian.
<!-- m --><a class="postlink" target="_blank" href="http://www.masianis.pl/">http://www.masianis.pl/</a><!-- m -->