01.11.2013, 18:56
Pozytywne przesłanie Koranu względem kobiet:
• Koran podkreśla, że kobieta jest istotą ludzką, stworzoną przez Allaha: Śmiertelni! bójcie się Pana, który was wszystkich z jednego wyprowadził człowieka, dla którego utworzył niewiastę i okrył ich potomstwem ziemię. (4:1); zakazane jest również zabijanie córek w razie braku pieniędzy na posag lub możliwości utrzymania ich (w czasach Mahometa zabójstwa dziewczynek na Półwyspie Arabskim były bardzo częste).
• Podkreśla wartość wzajemnej miłości małżonków w oczach Allaha: Stworzenie waszych żon ze krwi waszej, iżbyście mieszkali z niemi; miłość i pobożność które położył w wasze serca, głoszą Jego dobrodziejstwa w oczach tych którzy wierzą.(30:20).
• W przeciwieństwie do Biblii Koran nie wspomina imiennie Ewy i całą winą za grzech pierworodny obciąża Adama (20:21-22)
• Koran, obok negatywnych postaci kobiet przedstawia pozytywne, np. o Marii, matce Jezusa, Koran wypowiada się z szacunkiem i czcią: potwierdza jej pobożność, dziewictwo i posłuszeństwo woli Allaha: Anioł powiedział do Maryi: Bóg cię wybrał, oczyścił, jesteś wybraną pomiędzy wszystkiemi niewiastami. (3:37)
• Potępia zabijanie noworodków płci żeńskiej: Przypisują Najwyższemu córki, chwała Jemu! A nie chcieliby mieć je sami. Gdy się z nich który dowie o urodzeniu się córki, smutek zachmurza jego czoło. Kryje się przed ludem z powodu tej smutnej nowiny. Czyż powinien zachować to potomstwo, czy też je o śmierć przyprawić? Te ich mniemania niesąż świętokradzkie? (16:59-61)
• Gwarantowane jest kobietom minimum praw majątkowych i okresowe zabezpieczenie zamieszkania i wyżywienia po rozwodzie, a także utrzymanie przez męża w czasie trwania małżeństwa. Wdowy powinny mieć zabezpieczone zamieszkanie i utrzymanie przez rok po śmierci męża.
• Nie ma różnic między mężczyzną i kobietą w płaszczyźnie czysto religijnej: Wierni obojej płci, którzy strzegą pobożności i sprawiedliwości, są cierpliwi i pokorni, którzy dają, jałmużnę, zachowują posty i żyjąc w powściągliwości, myślą o Panu, przyjemni są niebu, chwalebne nagrody otrzymają za swe cnoty. (33:35)
• Dozwolona jest poligamia (ograniczona do 4 żon) i współżycie z nieograniczoną liczbą niewolnic: Nie miej więcej, nad dwie, trzy, lub cztery żony, wybieraj takie jakie się tobie podobały. Jeżeli ich uczciwie utrzymywać nie możesz, poprzestań na jednej tylko lub ogranicz się niewolnicami twojemi. (4:3). W praktyce poligamia ograniczona jest możliwościami finansowymi mężczyzny, tylko 2 do 3% najbogatszych może sobie pozwolić na więcej niż jedną żonę.
Negatywne przesłanie Koranu dotyczące kobiet:
Koran podkreśla różnice między płciami, wyraźnie określając kobiety jako gorsze od mężczyzn:
• Mężczyzna pod każdym względem przewyższa kobietę: ...niewiasty postępować powinny ze wszelką, przystojnością, a mężowie tak samo z niemi, ale mężowie mają stopień wyżej nad niewiastami. (2:228)
• Kobieta jest istotą pustą i bezmyślną: Czyż powiedzą, że Przedwieczny jest ojcem tak wymyślnego stworzenia jako jest córka, której młodość przebiega na ubieraniu się i przyozdabianiu i która zawsze spiera się bezzasadnie? (43:17)
• Kobieta nie jest zdolna do samodzielnego życia bez pomocy mężczyzny: Mężczyźni mają pierwszeństwo nad kobietami, ponieważ Bóg dał im wyższość nad niemi i wyposaża je przez mężczyzn. (4:38)
• Kobieta musi być posłuszna mężczyźnie i może być zmuszona do tego biciem, jeśli inne środki okażą się niewystarczające: Żony powinny być posłuszne, zachowywać tajemnice mężów swoich, gdyż pod ich straż niebo je oddało; mężowie doznający ich nieposłuszeństwa, mogą je karać, zostawić w osobnych lożach, a nawet bić je; uległość niewiast powinna dla nich być ochroną od złego z niemi obchodzenia się. (4:34). We współczesnych tłumaczeniach Koranu słowo „bić” jest tłumaczone jako „odsuwać się (od nich)”.
• Kobiety muszą zakrywać ciała, a według niektórych interpretacji także twarze (jednak w samym Koranie nie ma dosłownego nakazu zakrywania twarzy ani włosów): Powiedz wierzącym kobietom, żeby spuszczały skromnie swoje spojrzenia i strzegły swojej czystości; i żeby pokazywały jedynie te ozdoby, które są widoczne na zewnątrz; i żeby narzucały zasłony na piersi, i pokazywały swoje ozdoby jedynie swoim mężom lub ojcom, albo ojcom swoich mężów, albo swoim synom lub synom swoich mężów, albo swoim braciom, albo synom braci, lub synom swoich sióstr; lub ich żonom, lub tym, którymi zawładnęły ich prawice; albo swoim służącym spośród mężczyzn, którzy nie są owładnięci pożądaniem cielesnym; albo też chłopcom, którzy nie poznali nagości kobiet.(24:31)
• Muzułmanka nie może poślubić „niewiernego”, podczas gdy muzułmanin może pojąć za żonę żydówkę, chrześcijankę lub czcicielkę ognia. (2:221)
• Mężczyzna może (poza okresem menstruacji i okołoporodowym) zawsze wymagać od żony współżycia seksualnego: Wasze żony, są to wasze pola, uprawiajcie je, ilekroć wam podobać się będzie. (2:223)
• Kobieta dziedziczy znacznie mniej majątku, niż mężczyzna: Bóg ci zaleca; abyś podzielając majątek swój między swe dzieci, synom dwa razy tyle dawał, co dajesz córkom. (4:12)
• Kobieta ma przed sądami mniej praw, niż mężczyzna: Niech wezmą dwóch ludzi za świadków, albo w niedostatku jednego lub dwie niewiasty, wybrane według waszej woli; jeżeli by jedna z nich pomyliła się przez zapomnienie, druga jej przypomni prawdę. (2:282)
• Żona po śmierci męża dziedziczy tylko niewielką część jego majątku.
Prawo islamskie Szariat wprowadza dalsze uściślenia sytuacji kobiet:
• Na podstawie hadisów Al-Buchariego (które głoszą, że kobieta jest z natury gorsza i niepobożna, nie nadaje się na przywódcę i nie wolno jej rozkazywać mężczyznom) większość społeczeństw muzułmańskich sprzeciwia się obejmowaniu przez kobiety wszelkich ważniejszych stanowisk w polityce, nauce i biznesie. Jednak hadis Bukhari’ego mówiący o braku powodzenia tych, którymi rządzi kobieta jest uznawany za nieprawdziwy, przeciwstawia się to przykładowi Aishy, która dowodziła mężczyznami w bitwie wielbłądów przeciw stronnictwu Alego.
• Za popełnienie cudzołóstwa muzułmanka (jak również muzułmanin – jednak wobec mężczyzn nie jest zwyczajowo stosowane) może być skazana na śmierć, jednak dopiero jeśli jej winę potwierdzą 4 bezpośredni świadkowie lub pozamałżeńska ciąża. W niektórych jurysdykcjach kobiety, będące ofiarami zgwałcenia mogą być oskarżone o cudzołóstwo, o ile wina sprawcy nie zostanie potwierdzona przez czterech świadków.
• Żona - niemuzułmanka nie odziedziczy nic po śmierci męża-muzułmanina.
• Jeśli muzułmanin ożeni się z „niewierną”, może ograniczać jej praktyki religijne (np. zakazywać posiadania książek i symboli religijnych, zakazywać chodzenia do kościoła) aby „nie szerzyła w domu zgorszenia”. Jednak według listu proroka Mahometa do zakonników z góry Synaj muzułmanin nie może swojej żonie chrześcijance zabraniać uczestniczyć w jej obrzędach religijnych i chodzić do kościoła.
• Prawo do opieki nad dziećmi przysługuje w razie rozwodu wyłącznie mężowi. Zdania tutaj są podzielone ze względu na hadisy, które przekazują, iż prorok Mahomet pozwalał wybierać podrośniętym już dzieciom, z którym rodzicem chcą pozostać. W wypadku bardzo małych dzieci, które same nie mogą podjąć decyzji, pierwszeństwo opieki przysługuje matce.
• Dzieci z małżeństwa muzułmanina z „niewierną” muszą być wychowywane w islamie.
• Żona może uzyskać rozwód na swoją prośbę (hula), jeżeli przekona sąd o konieczności rozwodu (np. z powodu ciągłego znęcania się męża nad nią). Może uzyskać rozwód również z powodu zwykłej niechęci do męża (Małdudi), jednak wtedy musi zwrócić mu swój posag.
• Mahr, czyli zapłata za żonę, stanowi zabezpieczenie przed arbitralnym rozwodem na żądanie męża (ponieważ mahr musi być wówczas zwrócony). Z powodu obowiązkowego mahr znacznie więcej muzułmanów niż „niewiernych” nigdy się nie żeni.
• Wśród szyitów tolerowana jest zakamuflowana prostytucja w postaci tzw. „czasowego małżeństwa” (mut’a), zwykle zawieranego na 1 noc i rano kończącego się rozwodem.
• Kontrakt przedmałżeński (w praktyce rzadko sporządzany) precyzuje wiele dziedzin np. miejsce zamieszkania i zgodę żony na poligamię męża.
• W sferze seksualnej: kilka hadisów nakazuje mężczyźnie zaspokoić najpierw kobietę, a dopiero potem siebie.
• Kobieta nie może objąć funkcji imama, jeśli w grupie wiernych są mężczyźni.
• Za niezamierzone zabójstwo lub okaleczenie kobiety należy zapłacić połowę grzywny (dija) płaconej w przypadku mężczyzny; jest to spowodowane tym, iż mężczyzna jest utrzymującym rodzinę, dlatego opłata za niego jest podwójna.
W znacznej większości krajów muzułmańskich (z wyjątkiem Turcji, Tunezji i krajów postkomunistycznych takich jak Albania) prawo karne i cywilne w różnym stopniu inspiruje się szariatem. W niektórych krajach np. w Sudanie i Afganistanie szariat stosowany jest bezpośrednio.
Ubiór kobiet:
Wielu muzułmanów twierdzi, że kwestia ubioru należy raczej do adat (muzułmańskie prawa zwyczajowe) niż wyższych źródeł prawa (Koran i sunna). Nie jest to prawdą, ponieważ Koran zawiera wyraźne wskazania (hidżab), dotyczące skromności:
„Powiedz wierzącym kobietom, żeby spuszczały skromnie swoje spojrzenia i strzegły swojej czystości; i żeby pokazywały jedynie te ozdoby, które są widoczne na zewnątrz; i żeby narzucały zasłony na piersi, i pokazywały swoje ozdoby jedynie swoim mężom lub ojcom, albo ojcom swoich mężów, albo swoim synom lub synom swoich mężów, albo swoim braciom, albo synom braci, lub synom swoich sióstr; lub ich żonom, lub tym, którymi zawładnęły ich prawice; albo swoim służącym spośród mężczyzn, którzy nie są owładnięci pożądaniem cielesnym; albo też chłopcom, którzy nie poznali nagości kobiet. I niech one nie stąpają tak, aby było wiadomo, jakie ukrywają ozdoby. Nawracajcie się wszyscy do Boga, o wy wierzący! Być może, będziecie szczęśliwi!” (24:31)
Ponadto obnażania się zakazują hadisy (opowieść przytaczająca wypowiedź proroka Mahometa, jego czyn lub milczącą aprobatę):
• Prorok powiedział: „Od kiedy dziewczyna zacznie miesiączkować, nie jest właściwe dla niej by pokazywała swoje ciało oprócz tego i tego”, i wskazał na dłonie i twarz (Sunān abu Dāwūd, przekazała Aisza)
• „Allah nie wysłuchuje modlitw kobiety która osiągnęła wiek dojrzewania, jeśli obnaża ona swoje ciało” (Sunān abu Dāwūd, przekazała Aisza)
W wielu krajach muzułmańskich kobiety pokazują się z odkrytą twarzą, a nawet z nie przykrytymi włosami (szczególnie w Turcji, Maroku i Libanie), podczas gdy w Iranie i Arabii Saudyjskiej kobieta pokazująca się w miejscu publicznym bez czadoru podlega karze (dotyczy to wszystkich kobiet, bez względu na wyznawaną religię). W krajach takich jak Czeczenia, Dagestan i Uzbekistan obserwuje się powrót kobiet do hidżabu, mimo że za rządów sowieckich ubierały się one przeważnie na modłę europejską.
Traktowanie kobiet:
Koran zawiera inne kwestie regulujące pozycję kobiet w społeczeństwie. Z jednej strony Koran dopuszcza bicie kobiet (nie zawiera takiego przyzwolenia ani Tora ani zawierająca ją mozaistyczna czy chrześcijańska Biblia), z drugiej strony jest w nim napisane, że dobry mąż jest miły i uprzejmy dla swojej żony nawet wtedy, kiedy jej zachowanie jest nieznośne. W podobnym duchu wypowiada się zresztą Biblia, która nakazuje – żony bądźcie posłuszne swoim mężom, mężowie szanujcie swoje żony.
Muzułmanin ma prawo mieć do czterech żon pod warunkiem zgody każdej kolejnej. Musi je równoważnie kochać. Równouprawnienie płci w ustawodawstwie nastąpiło w krajach kultury europejskiej już od lat 1920., a dzisiaj np. w krajach skandynawskich istnieje parytet w rządzie i administracji (liczba kobiet w tych resortach musi odpowiadać procentowi kobiet wśród wyborców). Kraje muzułmańskie są bardzo dalekie od tych standardów: jedynie Turcja wprowadziła pełne równouprawnienie płci; w praktyce jest ono przestrzegane tylko w największych miastach i w wyższych warstwach społecznych.
Zarówno Koran, jak i Sunna zawierają elementy, które ustawiają kobiety często powyżej pozycji, które miały przez setki lat (do początku XX wieku) kobiety chrześcijańskie i żydowskie: kobiety mają prawo do własnego majątku i kobieta ma prawo nim samodzielnie zarządzać, mężczyzna ma obowiązek zaspokajać potrzeby żony w stopniu takim samym jak jego własne, nie ma żadnych zakazów pełnienia przez kobiety funkcji publicznych, czy zdobywania wykształcenia przez kobiety (w historii było wiele wykształconych muzułmanek i nawet kilka kobiet rządzących, włącznie z Benazir Bhutto, premier Pakistanu).
W krajach muzułmańskich silna jest jednak tradycja, oparta na hadisach, która zabrania kobietom działalności publicznej i pracy zawodowej, ograniczając aktywność kobiet tylko do roli żon, matek i gospodyń domowych. W ortodoksyjnych społecznościach islamskich kobiety żyją zamknięte w domach, a wychodzić na zewnątrz mogą bardzo rzadko i to przeważnie do meczetu, nawet zakupy robią mężczyźni. W wielu krajach islamu kobieta nie może sama wejść np. do restauracji i innych lokali publicznych. W Arabii Saudyjskiej kobietom nie wolno kierować samochodem. Znacznie lepsza sytuacja pod tym względem panuje w miastach Turcji, północnej Afryki i Bliskiego Wschodu.
W opinii wielu muzułmanów sytuacja kobiet w niektórych krajach islamskich zaczęła gwałtownie pogarszać się w XX wieku (to zjawisko nasiliło się od lat 1980. np. w Iranie, Afganistanie i Libanie, a także wśród muzułmańskich imigrantów w krajach Europy Zachodniej). Trudno ocenić co spowodowało takie ograniczenie ich praw, ale niewykluczone, że była to reakcja na coraz intensywniejsze kontakty z kulturą i krajami Zachodu, gdzie kobiety zyskiwały coraz większą swobodę i równocześnie zachowywały się w sposób, zdaniem muzułmanów, uwłaczający kobiecej godności. Mogło to być także spowodowane obawą, że europejski model rodziny doprowadzi do zniszczenia religii i kultury islamskiej. W innych krajach islamskich (np. w Turcji, Tunezji czy Libanie) kobiety zdobywają współcześnie prawa zbliżone do męskich, a hidżab nie jest wymuszany prawem.
• Koran podkreśla, że kobieta jest istotą ludzką, stworzoną przez Allaha: Śmiertelni! bójcie się Pana, który was wszystkich z jednego wyprowadził człowieka, dla którego utworzył niewiastę i okrył ich potomstwem ziemię. (4:1); zakazane jest również zabijanie córek w razie braku pieniędzy na posag lub możliwości utrzymania ich (w czasach Mahometa zabójstwa dziewczynek na Półwyspie Arabskim były bardzo częste).
• Podkreśla wartość wzajemnej miłości małżonków w oczach Allaha: Stworzenie waszych żon ze krwi waszej, iżbyście mieszkali z niemi; miłość i pobożność które położył w wasze serca, głoszą Jego dobrodziejstwa w oczach tych którzy wierzą.(30:20).
• W przeciwieństwie do Biblii Koran nie wspomina imiennie Ewy i całą winą za grzech pierworodny obciąża Adama (20:21-22)
• Koran, obok negatywnych postaci kobiet przedstawia pozytywne, np. o Marii, matce Jezusa, Koran wypowiada się z szacunkiem i czcią: potwierdza jej pobożność, dziewictwo i posłuszeństwo woli Allaha: Anioł powiedział do Maryi: Bóg cię wybrał, oczyścił, jesteś wybraną pomiędzy wszystkiemi niewiastami. (3:37)
• Potępia zabijanie noworodków płci żeńskiej: Przypisują Najwyższemu córki, chwała Jemu! A nie chcieliby mieć je sami. Gdy się z nich który dowie o urodzeniu się córki, smutek zachmurza jego czoło. Kryje się przed ludem z powodu tej smutnej nowiny. Czyż powinien zachować to potomstwo, czy też je o śmierć przyprawić? Te ich mniemania niesąż świętokradzkie? (16:59-61)
• Gwarantowane jest kobietom minimum praw majątkowych i okresowe zabezpieczenie zamieszkania i wyżywienia po rozwodzie, a także utrzymanie przez męża w czasie trwania małżeństwa. Wdowy powinny mieć zabezpieczone zamieszkanie i utrzymanie przez rok po śmierci męża.
• Nie ma różnic między mężczyzną i kobietą w płaszczyźnie czysto religijnej: Wierni obojej płci, którzy strzegą pobożności i sprawiedliwości, są cierpliwi i pokorni, którzy dają, jałmużnę, zachowują posty i żyjąc w powściągliwości, myślą o Panu, przyjemni są niebu, chwalebne nagrody otrzymają za swe cnoty. (33:35)
• Dozwolona jest poligamia (ograniczona do 4 żon) i współżycie z nieograniczoną liczbą niewolnic: Nie miej więcej, nad dwie, trzy, lub cztery żony, wybieraj takie jakie się tobie podobały. Jeżeli ich uczciwie utrzymywać nie możesz, poprzestań na jednej tylko lub ogranicz się niewolnicami twojemi. (4:3). W praktyce poligamia ograniczona jest możliwościami finansowymi mężczyzny, tylko 2 do 3% najbogatszych może sobie pozwolić na więcej niż jedną żonę.
Negatywne przesłanie Koranu dotyczące kobiet:
Koran podkreśla różnice między płciami, wyraźnie określając kobiety jako gorsze od mężczyzn:
• Mężczyzna pod każdym względem przewyższa kobietę: ...niewiasty postępować powinny ze wszelką, przystojnością, a mężowie tak samo z niemi, ale mężowie mają stopień wyżej nad niewiastami. (2:228)
• Kobieta jest istotą pustą i bezmyślną: Czyż powiedzą, że Przedwieczny jest ojcem tak wymyślnego stworzenia jako jest córka, której młodość przebiega na ubieraniu się i przyozdabianiu i która zawsze spiera się bezzasadnie? (43:17)
• Kobieta nie jest zdolna do samodzielnego życia bez pomocy mężczyzny: Mężczyźni mają pierwszeństwo nad kobietami, ponieważ Bóg dał im wyższość nad niemi i wyposaża je przez mężczyzn. (4:38)
• Kobieta musi być posłuszna mężczyźnie i może być zmuszona do tego biciem, jeśli inne środki okażą się niewystarczające: Żony powinny być posłuszne, zachowywać tajemnice mężów swoich, gdyż pod ich straż niebo je oddało; mężowie doznający ich nieposłuszeństwa, mogą je karać, zostawić w osobnych lożach, a nawet bić je; uległość niewiast powinna dla nich być ochroną od złego z niemi obchodzenia się. (4:34). We współczesnych tłumaczeniach Koranu słowo „bić” jest tłumaczone jako „odsuwać się (od nich)”.
• Kobiety muszą zakrywać ciała, a według niektórych interpretacji także twarze (jednak w samym Koranie nie ma dosłownego nakazu zakrywania twarzy ani włosów): Powiedz wierzącym kobietom, żeby spuszczały skromnie swoje spojrzenia i strzegły swojej czystości; i żeby pokazywały jedynie te ozdoby, które są widoczne na zewnątrz; i żeby narzucały zasłony na piersi, i pokazywały swoje ozdoby jedynie swoim mężom lub ojcom, albo ojcom swoich mężów, albo swoim synom lub synom swoich mężów, albo swoim braciom, albo synom braci, lub synom swoich sióstr; lub ich żonom, lub tym, którymi zawładnęły ich prawice; albo swoim służącym spośród mężczyzn, którzy nie są owładnięci pożądaniem cielesnym; albo też chłopcom, którzy nie poznali nagości kobiet.(24:31)
• Muzułmanka nie może poślubić „niewiernego”, podczas gdy muzułmanin może pojąć za żonę żydówkę, chrześcijankę lub czcicielkę ognia. (2:221)
• Mężczyzna może (poza okresem menstruacji i okołoporodowym) zawsze wymagać od żony współżycia seksualnego: Wasze żony, są to wasze pola, uprawiajcie je, ilekroć wam podobać się będzie. (2:223)
• Kobieta dziedziczy znacznie mniej majątku, niż mężczyzna: Bóg ci zaleca; abyś podzielając majątek swój między swe dzieci, synom dwa razy tyle dawał, co dajesz córkom. (4:12)
• Kobieta ma przed sądami mniej praw, niż mężczyzna: Niech wezmą dwóch ludzi za świadków, albo w niedostatku jednego lub dwie niewiasty, wybrane według waszej woli; jeżeli by jedna z nich pomyliła się przez zapomnienie, druga jej przypomni prawdę. (2:282)
• Żona po śmierci męża dziedziczy tylko niewielką część jego majątku.
Prawo islamskie Szariat wprowadza dalsze uściślenia sytuacji kobiet:
• Na podstawie hadisów Al-Buchariego (które głoszą, że kobieta jest z natury gorsza i niepobożna, nie nadaje się na przywódcę i nie wolno jej rozkazywać mężczyznom) większość społeczeństw muzułmańskich sprzeciwia się obejmowaniu przez kobiety wszelkich ważniejszych stanowisk w polityce, nauce i biznesie. Jednak hadis Bukhari’ego mówiący o braku powodzenia tych, którymi rządzi kobieta jest uznawany za nieprawdziwy, przeciwstawia się to przykładowi Aishy, która dowodziła mężczyznami w bitwie wielbłądów przeciw stronnictwu Alego.
• Za popełnienie cudzołóstwa muzułmanka (jak również muzułmanin – jednak wobec mężczyzn nie jest zwyczajowo stosowane) może być skazana na śmierć, jednak dopiero jeśli jej winę potwierdzą 4 bezpośredni świadkowie lub pozamałżeńska ciąża. W niektórych jurysdykcjach kobiety, będące ofiarami zgwałcenia mogą być oskarżone o cudzołóstwo, o ile wina sprawcy nie zostanie potwierdzona przez czterech świadków.
• Żona - niemuzułmanka nie odziedziczy nic po śmierci męża-muzułmanina.
• Jeśli muzułmanin ożeni się z „niewierną”, może ograniczać jej praktyki religijne (np. zakazywać posiadania książek i symboli religijnych, zakazywać chodzenia do kościoła) aby „nie szerzyła w domu zgorszenia”. Jednak według listu proroka Mahometa do zakonników z góry Synaj muzułmanin nie może swojej żonie chrześcijance zabraniać uczestniczyć w jej obrzędach religijnych i chodzić do kościoła.
• Prawo do opieki nad dziećmi przysługuje w razie rozwodu wyłącznie mężowi. Zdania tutaj są podzielone ze względu na hadisy, które przekazują, iż prorok Mahomet pozwalał wybierać podrośniętym już dzieciom, z którym rodzicem chcą pozostać. W wypadku bardzo małych dzieci, które same nie mogą podjąć decyzji, pierwszeństwo opieki przysługuje matce.
• Dzieci z małżeństwa muzułmanina z „niewierną” muszą być wychowywane w islamie.
• Żona może uzyskać rozwód na swoją prośbę (hula), jeżeli przekona sąd o konieczności rozwodu (np. z powodu ciągłego znęcania się męża nad nią). Może uzyskać rozwód również z powodu zwykłej niechęci do męża (Małdudi), jednak wtedy musi zwrócić mu swój posag.
• Mahr, czyli zapłata za żonę, stanowi zabezpieczenie przed arbitralnym rozwodem na żądanie męża (ponieważ mahr musi być wówczas zwrócony). Z powodu obowiązkowego mahr znacznie więcej muzułmanów niż „niewiernych” nigdy się nie żeni.
• Wśród szyitów tolerowana jest zakamuflowana prostytucja w postaci tzw. „czasowego małżeństwa” (mut’a), zwykle zawieranego na 1 noc i rano kończącego się rozwodem.
• Kontrakt przedmałżeński (w praktyce rzadko sporządzany) precyzuje wiele dziedzin np. miejsce zamieszkania i zgodę żony na poligamię męża.
• W sferze seksualnej: kilka hadisów nakazuje mężczyźnie zaspokoić najpierw kobietę, a dopiero potem siebie.
• Kobieta nie może objąć funkcji imama, jeśli w grupie wiernych są mężczyźni.
• Za niezamierzone zabójstwo lub okaleczenie kobiety należy zapłacić połowę grzywny (dija) płaconej w przypadku mężczyzny; jest to spowodowane tym, iż mężczyzna jest utrzymującym rodzinę, dlatego opłata za niego jest podwójna.
W znacznej większości krajów muzułmańskich (z wyjątkiem Turcji, Tunezji i krajów postkomunistycznych takich jak Albania) prawo karne i cywilne w różnym stopniu inspiruje się szariatem. W niektórych krajach np. w Sudanie i Afganistanie szariat stosowany jest bezpośrednio.
Ubiór kobiet:
Wielu muzułmanów twierdzi, że kwestia ubioru należy raczej do adat (muzułmańskie prawa zwyczajowe) niż wyższych źródeł prawa (Koran i sunna). Nie jest to prawdą, ponieważ Koran zawiera wyraźne wskazania (hidżab), dotyczące skromności:
„Powiedz wierzącym kobietom, żeby spuszczały skromnie swoje spojrzenia i strzegły swojej czystości; i żeby pokazywały jedynie te ozdoby, które są widoczne na zewnątrz; i żeby narzucały zasłony na piersi, i pokazywały swoje ozdoby jedynie swoim mężom lub ojcom, albo ojcom swoich mężów, albo swoim synom lub synom swoich mężów, albo swoim braciom, albo synom braci, lub synom swoich sióstr; lub ich żonom, lub tym, którymi zawładnęły ich prawice; albo swoim służącym spośród mężczyzn, którzy nie są owładnięci pożądaniem cielesnym; albo też chłopcom, którzy nie poznali nagości kobiet. I niech one nie stąpają tak, aby było wiadomo, jakie ukrywają ozdoby. Nawracajcie się wszyscy do Boga, o wy wierzący! Być może, będziecie szczęśliwi!” (24:31)
Ponadto obnażania się zakazują hadisy (opowieść przytaczająca wypowiedź proroka Mahometa, jego czyn lub milczącą aprobatę):
• Prorok powiedział: „Od kiedy dziewczyna zacznie miesiączkować, nie jest właściwe dla niej by pokazywała swoje ciało oprócz tego i tego”, i wskazał na dłonie i twarz (Sunān abu Dāwūd, przekazała Aisza)
• „Allah nie wysłuchuje modlitw kobiety która osiągnęła wiek dojrzewania, jeśli obnaża ona swoje ciało” (Sunān abu Dāwūd, przekazała Aisza)
W wielu krajach muzułmańskich kobiety pokazują się z odkrytą twarzą, a nawet z nie przykrytymi włosami (szczególnie w Turcji, Maroku i Libanie), podczas gdy w Iranie i Arabii Saudyjskiej kobieta pokazująca się w miejscu publicznym bez czadoru podlega karze (dotyczy to wszystkich kobiet, bez względu na wyznawaną religię). W krajach takich jak Czeczenia, Dagestan i Uzbekistan obserwuje się powrót kobiet do hidżabu, mimo że za rządów sowieckich ubierały się one przeważnie na modłę europejską.
Traktowanie kobiet:
Koran zawiera inne kwestie regulujące pozycję kobiet w społeczeństwie. Z jednej strony Koran dopuszcza bicie kobiet (nie zawiera takiego przyzwolenia ani Tora ani zawierająca ją mozaistyczna czy chrześcijańska Biblia), z drugiej strony jest w nim napisane, że dobry mąż jest miły i uprzejmy dla swojej żony nawet wtedy, kiedy jej zachowanie jest nieznośne. W podobnym duchu wypowiada się zresztą Biblia, która nakazuje – żony bądźcie posłuszne swoim mężom, mężowie szanujcie swoje żony.
Muzułmanin ma prawo mieć do czterech żon pod warunkiem zgody każdej kolejnej. Musi je równoważnie kochać. Równouprawnienie płci w ustawodawstwie nastąpiło w krajach kultury europejskiej już od lat 1920., a dzisiaj np. w krajach skandynawskich istnieje parytet w rządzie i administracji (liczba kobiet w tych resortach musi odpowiadać procentowi kobiet wśród wyborców). Kraje muzułmańskie są bardzo dalekie od tych standardów: jedynie Turcja wprowadziła pełne równouprawnienie płci; w praktyce jest ono przestrzegane tylko w największych miastach i w wyższych warstwach społecznych.
Zarówno Koran, jak i Sunna zawierają elementy, które ustawiają kobiety często powyżej pozycji, które miały przez setki lat (do początku XX wieku) kobiety chrześcijańskie i żydowskie: kobiety mają prawo do własnego majątku i kobieta ma prawo nim samodzielnie zarządzać, mężczyzna ma obowiązek zaspokajać potrzeby żony w stopniu takim samym jak jego własne, nie ma żadnych zakazów pełnienia przez kobiety funkcji publicznych, czy zdobywania wykształcenia przez kobiety (w historii było wiele wykształconych muzułmanek i nawet kilka kobiet rządzących, włącznie z Benazir Bhutto, premier Pakistanu).
W krajach muzułmańskich silna jest jednak tradycja, oparta na hadisach, która zabrania kobietom działalności publicznej i pracy zawodowej, ograniczając aktywność kobiet tylko do roli żon, matek i gospodyń domowych. W ortodoksyjnych społecznościach islamskich kobiety żyją zamknięte w domach, a wychodzić na zewnątrz mogą bardzo rzadko i to przeważnie do meczetu, nawet zakupy robią mężczyźni. W wielu krajach islamu kobieta nie może sama wejść np. do restauracji i innych lokali publicznych. W Arabii Saudyjskiej kobietom nie wolno kierować samochodem. Znacznie lepsza sytuacja pod tym względem panuje w miastach Turcji, północnej Afryki i Bliskiego Wschodu.
W opinii wielu muzułmanów sytuacja kobiet w niektórych krajach islamskich zaczęła gwałtownie pogarszać się w XX wieku (to zjawisko nasiliło się od lat 1980. np. w Iranie, Afganistanie i Libanie, a także wśród muzułmańskich imigrantów w krajach Europy Zachodniej). Trudno ocenić co spowodowało takie ograniczenie ich praw, ale niewykluczone, że była to reakcja na coraz intensywniejsze kontakty z kulturą i krajami Zachodu, gdzie kobiety zyskiwały coraz większą swobodę i równocześnie zachowywały się w sposób, zdaniem muzułmanów, uwłaczający kobiecej godności. Mogło to być także spowodowane obawą, że europejski model rodziny doprowadzi do zniszczenia religii i kultury islamskiej. W innych krajach islamskich (np. w Turcji, Tunezji czy Libanie) kobiety zdobywają współcześnie prawa zbliżone do męskich, a hidżab nie jest wymuszany prawem.