Marek Włodzimierz Kralka "Zeszyt drzew słowiańskich"

[Khaliperius]

Marek Włodzimierz Kralka "Zeszyt drzew słowiańskich"



#marek #kralka #zeszyt #drzew

https://khaliperius.blogspot.com/2025/05...drzew.html

" ... No to teraz dokształcimy się z tematu drzew. A jest on ciekawy. Kto z nas nie lubi przyrody, a już tym bardziej gęstych lasów? "Zeszyt drzew słowiańskich" (Fundacja Slavipole, Łodź, Listopad 2023) Marka Włodzimierza Kralki to krótki atlas najbardziej znanych gatunków drzew rosnących w Polsce. Poznajemy wiele ciekawostek na ich temat - od ich historii, długości życia po najstarszych, zabytkowych przedstawicieli rosnących w naszym kraju. Autor wspomina wydarzenia historyczne z czasów, w których zostały one zasiane, ich zastosowanie w medycynie ludowej i naturalnych właściwościach; zwłaszcza samego drewna, które znajduje zastosowanie w wielu odmianach rzemiosła. [...]" 

[goliat]

"Zeszyt drzew słowiańskich"

Autor zawęża nazwy drzew w Polsce do słowiańskich. Wydaje mi się że jesteśmy narodem wielokulturowym, wielonarodowym o zróżnicowanych poglądach politycznych oraz wyznaniowych. 

Przykładowo  dęby to  rodzaj drzew i krzewów z rodziny bukowatych. Należy do niego ok. 460 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej. Najdalej na południe występują na Wyspach Sundajskich i w Kolumbii. 90 gatunków rośnie w USA i Kanadzie, w Europie, a także  w Chinach.

Nawet na naszym forumku mamy bardzo ładnie opisane niejedno drzewo. 
Tu o dębie - https://www.forumezo.pl/showthread.php?tid=8150 -  Dąb - Król Roślin, Drzewo Święte

[Hera]

Zygmunt Gloger w Encyklopedii Staropolskiej min. napisał;


Już w pojęciach wszystkich ludów starożytnych dąb uważany był za króla roślin na ziemi, za drzewo niejako święte.
Rzym dawny największe zasługi obywatelskie wieńczył nie laurem, lecz liściem dębowym.

W Romowe żmudzkiem wśród gajów świętych, dąb był głównym drzewem poświęconym Perkunowi
(Według niektórych autorów najważniejsze Romowe znajdowało się w południowej części Nadrowii. A dokładnie w okolicach do dziś otoczonego lasami Żabina. Ta stara wieś leży ok 7-8 km na północ od Bani Mazurskich, niedaleko granicy z Obwodem Kaliningradzkim i Gór Audyniskich Chociaż wśród okolicznych mieszkańców przetrwało podobno przekonanie, że tam właśnie znajdowało się Romowe, jednak fizycznych śladów pogańskiego kultu (przynajmniej jak dotąd) nie znaleziono. Być może już Krzyżacy zatroszczyli się o to, aby po „Watykanie Prusów” nie pozostał żaden ślad… )

(Perkun (lit. Perkūnas, Perkuns, fiń. Perkele, łot Perkonos, Perkons, prus. Perkunis; możliwe że od praindoeuropejskiego rdzenia perk- - "dąb") – naczelne, suwerenne bóstwo panteonu bałtyjskiego, gromowładca, bóg niebios, ognia i płodności, odpowiednik słowiańskiego Peruna. Ogólnobałtyjski bóg burzy i wojny, strażnik moralności oraz sprawca biokosmicznej płodności w lettolitewskich mitach nieba. Jego świętym drzewem i symbolem był dąb. Jako bóstwo, które można było oglądać i o zdefiniowanej funkcji mitologicznej zastępował Dievs - deus otiosus panteonu bałtyjskiego. Wspominany był m.in. w pismach Jana Długosza.)

Słowianie czcili starożytne dęby od wieków.
W jednej starej kolędzie podkarpackiej mowa jest o stworzeniu świata, kiedy nie było nieba ni ziemi, tylko morze sine, a pośród morza stały dwa dęby.

Helmold wspomina o " dębach świętych " szeroko ogrodzonych, z dwiema bramami w płocie; tam odbywały się różne obrzędy i uroczystości, a wejście wolne było tylko kapłanom i książętom, obcym zaś zabronione pod karą śmierci.

W Szczecinie - powiada Herbord ( w "Żywocie św. Ottona" ) stał dąb rozłożysty przy gątynie i był wedle mniemania ludu przybytkiem bóstwa. Po zburzeniu świątyni lud błagał, aby drzewo czczone zostawiono na pamiątkę.
Konstanty Porfirogeneta podaje, że Rusini, idąc na Carogród, pod wielkim dębem przynieśli ofiarę; ptaki, chleb i mięsa.

Sarnicki pisze, że Polacy in dei Piorun laudem podsycali dzień i noc ogień drzewem dębowem.

W starych dokumentach, opisujących granice, spotykamy nieraz wzmianki o " dębach piorunowych ", jako znakach granicznych. Zdaje się nam jednak, że pod tą nazwą rozumiano raczej dęby uszkodzone przez piorun, aniżeli od Peruna, i skutkiem wierzeń bałwochwalczych tak nazwane.

Niektóre plemiona słowiańskie i litewskie nie budowały bogom swoich świątyń, ale posągi bożyszcz osłaniały tylko przy drzewach świętych strzechą na słupach od słoty i nieczystości ptactwa.

Podobny dąb napotkał św. Otto u Pomorzan w wieku XII.
Hartknoch wymienia trzy święte dęby u Prusaków; jeden w Romowe, a raczej w Rykojoth pod Romowe, miał także szopę i przez cały rok jakoby liścia nie tracił.

Wierzono, że liście dębu noszone na szyi zabezpieczały od złych przygód.
Miano go ściąć w czasach krzyżackich za Jana biskupa warmińskiego.
Gdy drugi dąb święty kazał ścinać biskup warmiński Anzelm, a siekiera przy pierwszym uderzeniu odbiwszy się zraniła rąbiącego, poczem żaden z obecnych nie chciał wziąć do ręki, sam dopiero biskup wyciął otwór i ogień podłożyć kazał.
Trzeci dąb blisko Welawy miał być tak wielki, że koń w jego wypróchniałości mógł się obrócić.
Próbował tego Albert książę pruski i syn jego Fryderyk w roku 1595, jak to piśmiennie i pod pieczęcią magistrat welawski zaświadczył.

Potężnym musiał być także dąb na pograniczu pogan pruskich, na którego konarach br. Dobrzyńscy w wieku XIII założyli sobie warownię dla kilkunastu rycerzy.

Odgłosem prastarych wierzeń narodu polskiego są liczne jeszcze dotąd podania i mniemania ludowe, dotyczące dębu.

W Kieleckiem np. na drodze z Bejsc do Zagórzyc, stoi w lesie potężny dąb, zwany przez lud "doktorem", ponieważ leczyć ma choroby gardła, dziąseł i zębów. Pacjent udaje się przed wschodem słońca do lasu i ochodzi dąb trzykrotnie mówiąc;
"Powiedzże mi, powiedz, mój kochany dębie,Jakim sposobem leczyć zęby w gębie."