08.09.2024, 17:14
W kulturze ludowej magia jest jednym z istotniejszych sposobów kreowania świata rzeczywistego poprzez odwołania do sil i mocy nadnaturalnych. Cechą zachowań magicznych jest też wiara w swoistą realność tego typu działań, mogących mieć zarówno skutki pozytywne, jak i negatywne. Magia odwołuje się do różnorodnych kodów i technik. Postawa magiczna jest wpisana w zespół podstawowych funkcji języka. Tę rolę szczególnie wyraziście realizują różnego rodzaju słowne zamawiania, które m.in. dotyczą zdrowia, miłości, płodności, ale mogą też mieć odniesienia do zabezpieczenia i ochrony urodzajów, powodzenia na wojnie itp.
W sensie komunikacyjnym słowne działanie magiczne zawsze jest wpisane w szerszy kontekst i obejmuje również sferę wierzeń i praktyk. Istotne są tu specjalne symboliczne atrybuty przedmiotowe, czas i miejsce oraz podmiot działania, którym nie może być każdy człowiek. Jak poucza jeden z publikowanych poniżej zapisów, taką osobą może się na przykład stać pierwsza lub ostatnia córka. Jednakże w praktyce dokumentacyjnej, szczególnie współczesnej, ze względu na złą pamięć informatora, ale też przede wszystkim obawy o złe skutki, jakie dla niego może wywołać ujawnienie przekazu, często "mamy do czynienia z tekstami uproszczonymi, pomijającymi w pierwszej kolejności samą formułkę słowną zamawiania.
Charakterystyczną cechą zachowań magicznych jest też ich ścisły związek z religią. Wyraża się to zarówno w podobnym typie intencjonalnej postawy, ale także w wykorzystywaniu religijnych (poświęconych) atrybutów - gromnica, różaniec, akt chrztu itp. czy tekstów modlitewnych, które towarzyszą formułom magicznym, uzupełniają je bądź wprost zastępują.
Prezentowany zbiór przekazów pochodzi z obszaru dzisiejszego województwa lubelskiego. Jednakże wydaje się, że wyróżnik regionalny sprowadza się tu do cech o charakterze zewnętrznym zjawiska - pojawiają się specyficzne nazwy jak szepty zamawiania, szeptun "osoba zamawiająca' czy „chachłacka" wersja językowa formuły słownej tekstu Zgromadzone przekazy dotyczą kilku głównych wątków tematycznych:
1. działań dotyczących ludowego lecznictwa, w tym przede wszystkim ochrony zdrowia dzieci;
2. zakazów i nakazów odnoszących się do kobiety ciężarnej i narodzin dziecka;
3. ochrony dzieci przed złym wpływem demonów;
4. zabezpieczenia potrzeb agrarnych i hodowlanych.
Ciekawe jest wszakże to, że w tradycji ludowej ujawniane są również postawy humorystyczne znane wobec działań magicznych oraz różne formy przeciwdziałania złym skutkom takich praktyk
W sensie komunikacyjnym słowne działanie magiczne zawsze jest wpisane w szerszy kontekst i obejmuje również sferę wierzeń i praktyk. Istotne są tu specjalne symboliczne atrybuty przedmiotowe, czas i miejsce oraz podmiot działania, którym nie może być każdy człowiek. Jak poucza jeden z publikowanych poniżej zapisów, taką osobą może się na przykład stać pierwsza lub ostatnia córka. Jednakże w praktyce dokumentacyjnej, szczególnie współczesnej, ze względu na złą pamięć informatora, ale też przede wszystkim obawy o złe skutki, jakie dla niego może wywołać ujawnienie przekazu, często "mamy do czynienia z tekstami uproszczonymi, pomijającymi w pierwszej kolejności samą formułkę słowną zamawiania.
Charakterystyczną cechą zachowań magicznych jest też ich ścisły związek z religią. Wyraża się to zarówno w podobnym typie intencjonalnej postawy, ale także w wykorzystywaniu religijnych (poświęconych) atrybutów - gromnica, różaniec, akt chrztu itp. czy tekstów modlitewnych, które towarzyszą formułom magicznym, uzupełniają je bądź wprost zastępują.
Prezentowany zbiór przekazów pochodzi z obszaru dzisiejszego województwa lubelskiego. Jednakże wydaje się, że wyróżnik regionalny sprowadza się tu do cech o charakterze zewnętrznym zjawiska - pojawiają się specyficzne nazwy jak szepty zamawiania, szeptun "osoba zamawiająca' czy „chachłacka" wersja językowa formuły słownej tekstu Zgromadzone przekazy dotyczą kilku głównych wątków tematycznych:
1. działań dotyczących ludowego lecznictwa, w tym przede wszystkim ochrony zdrowia dzieci;
2. zakazów i nakazów odnoszących się do kobiety ciężarnej i narodzin dziecka;
3. ochrony dzieci przed złym wpływem demonów;
4. zabezpieczenia potrzeb agrarnych i hodowlanych.
Ciekawe jest wszakże to, że w tradycji ludowej ujawniane są również postawy humorystyczne znane wobec działań magicznych oraz różne formy przeciwdziałania złym skutkom takich praktyk
Szczerość to drogi dar więc nie oczekuj jej od tanich ludzi...