21.08.2023, 08:29
Mitologia nordycka oferuje współczesnym czytelnikom cudowny świat olbrzymów, elfów, potworów i ogromnego jesionu Yggdrasil, który łączy dziewięć otaczających światów. Asowie, w tym Odyn, Thor, Loki, Heimdall i Freyr, nadzorują te światy wraz z mnóstwem czujących i potężnych zwierząt. Niewiele z tych stworzeń jest tak dobrze znanych jak Sleipnir, ośmionogi koń Odyna.
Artystyczny wizerunek Odyna jadącego na ośmionogim koniu, Sleipnirze.
Pochodzenie Nazwa Sleipnir oznacza coś w rodzaju „szybkiego podróżnika”. Jego imię pochodzi od staronordyckiego przymiotnika sleipir, oznaczającego śliski lub śliski. Proza Edda , skomponowana przez Snorriego Sturlusona , trzynastowiecznego islandzkiego poetę, historyka i wodza, dokumentuje najbardziej niekonwencjonalne pochodzenie Sleipnira. Według Snorriego, ojcem wielkiego konia był niezwykły ogier o imieniu Svaðilfari. Jednak Sleipnir nie urodził się z normalnej klaczy. Klaczą, która nosiła mistycznego rumaka, był nikt inny jak Loki. Zgadza się – Loki, bóg oszustów, adoptowany syn Odyna i brat Thora. Notorycznie zmiennokształtny, Loki prawdopodobnie dostał w tym odcinku więcej, niż się spodziewał.
Loki i Svaðilfari
Jak wiele nordyckich opowieści, narodziny Sleipnira zaczynają się od zadziornego olbrzyma. We wczesnych dniach Asgardu, po wojnie między bogami, gigant zaproponował zbudowanie wokół Asgardu ogromnego muru ochronnego, obiecując ukończenie w ciągu roku. Jego zapłatą miała być Freyja, bogini miłości i piękna, a także słońce i księżyc. Przekonani, że zadanie jest niemożliwe w takim czasie, bogowie zgodzili się, nieświadomi gigantycznego konia Svaðilfari, który pomógł budowniczemu, przesuwając ogromne kamienie z prędkością błyskawicy. Zaledwie trzy dni przed ukończeniem muru przebiegły Loki zmienił kształt, stając się klaczą w rui. Jako klacz, Loki zwabił Svaðilfari daleko od ściany, udaremniając układ olbrzyma. Krótko po leśnym spotkaniu ze Svaðilfari, Loki urodził Sleipnira, ośmionogiego źrebaka.
Osiem nóg Sleipnira?
Sleipnira można łatwo zidentyfikować w sztuce nordyckiej, jak na szwedzkich kamieniach obrazowych Tjängvide i Ardre VIII. Z ośmioma nogami Sleipnir byłby szybszy niż jakikolwiek inny koń, pasujący do samego króla bogów. Historyk Hilda Ellis Davidson spekulowała, że osiem nóg ogiera może symbolizować podróż szamana w życie pozagrobowe. Osiem nóg tego cudownego rumaka równało się liczbie nóg standardowego zestawu nosicieli lektyki. Czterech mężczyzn niosących trumnę – zabierając duszę do innego świata – również stoi na ośmiu nogach. Przynależność Odyna do życia pozagrobowego uwiarygadnia ten pomysł.
Przygody
Wspaniały szary ogier pojawia się w wielu tekstach staronordyckich, w tym w Poetyckiej Eddzie , Sadze o Volsungach i innych. W każdej opowieści ten najszybszy z koni był wierny swemu imieniu. Jako ulubiony środek transportu Odyna, Sleipnir nie tylko podróżował drogą lądową, ale mógł też latać w powietrzu. Koń i mistrz podjęli się wszelkiego rodzaju przygód, takich jak wyścigi z gigantycznym Hrungnirem i jego koniem Gullfaxi (Złotowłosa). Hermod, syn Odyna, przejechał Sleipnirem przez most Gjallarbru do Hel, starając się bezskutecznie wskrzesić ukochanego boga Baldra po jego przedwczesnej śmierci.
Odin on Sleipnir, islandzki rękopis SÁM 66, XVIII wiek, Instytut Árni Magnússon w Islandii.
Inne zwierzęta Odyna
Gdziekolwiek udał się Odyn Wszechojciec, jego zwierzęcy sprzymierzeńcy byli w pobliżu. Sleipnir, największy ze wszystkich koni, niósł Odyna przez dziewięć królestw, w tym codzienną przejażdżkę przez Bifrost, tęczowy most łączący boskie królestwo Asgard z Midgardem, Ziemią. Inne zwierzęta służyły i komunikowały się z Najwyższym Bogiem Odynem. Często przedstawia się go siedzącego w przepychu w najsłynniejszej sali Asgardu, Walhalli . Zawsze blisko niego są Huginn i Muninn, kruki znane również jako „myśl” i „pamięć”. Kruki latają wokół Midgardu i dalej, przynosząc Odynowi raporty z daleka. Dwa wilki, Gerir i Freki, „wygłodniałe”, również siedzą obok króla bogów.
Konie Bogów
Jak każdy wielki ogier, Sleipnir spłodził pokolenia koni, w tym Grani, konia Zygmunta z Volsungów. Żaden inny rumak nie dorównuje Sleipnirowi, ale bogowie nordyccy również mieli konie o wielkiej reputacji. Ballada o Grimnirze , część Poetyckiej Eddy , wymienia dziesięć koni bogów, choć bez konkretnych właścicieli lub jeźdźców. Nótt, bogini Nocy, i jej syn Dagr, czyli Dzień, również jeździli konno po całym wszechświecie. Noc jechał Hrímfaxi (Mroźna Grzywa), którego ślina spadała co noc na ziemię. Day dosiadał Shining Mane, Skinfaxi, którego grzywa rozświetlała zarówno ziemię, jak i niebo. Nigdy nie podążając za tłumem, potężny bóg Thor unikał koni, zamiast tego zdecydował się przejść przez Bifrost lub, w niektórych opowieściach, użyć swoich magicznych kóz Tanngrisnir (snarler) i Tanngnjóstr (zgrzytający) do ciągnięcia swojego rydwanu.
Inne zwierzęta w mitologii nordyckiej
W mitach nordyckich zwierzęta były czymś więcej niż żywym inwentarzem i zwierzętami domowymi. Byli czującymi istotami i siłami we wszechświecie. Wszechświat nordycki, podobnie jak większość światów mitologicznych, najeżony był wszelkiego rodzaju stworzeniami. Gigantyczne drzewo świata Yggdrasil było domem dla wielu wspaniałych zwierząt. Na jego koronie siedział ogromny orzeł z nieco mniejszym gigantycznym jastrzębiem siedzącym między jego oczami. Piskliwa wiewiórka Ratatosk przemierzała wzgórza Yggdrasil, niosąc słowa od orła do węża Nidhogga, który mieszkał u podstawy wielkiego drzewa i gryzł jego korzenie. Wraz z czterema wielkimi jeleniami Nidhogg groził przewróceniem się nad Yggdrasilem. Inne potwory, takie jak gigantyczny wilk Fenrir i Jörmungander, wąż świata, zagrażają bogom i bohaterom w Ragnarök .
Konie w archeologii islandzkiej
Posiadanie koni, czworonożnych, było niezbędne dla każdego wartościowego człowieka w społeczeństwie nordyckim. W dziesiątkach islandzkich sag konie pojawiają się jako ceniona siła robocza i własność w całym świecie północnoatlantyckim. Pułapki i szczątki koni znajdują się w pochówkach w całym nordyckim świecie.
Niedawne badania archeologiczne ujawniły, że potężni ludzie z Islandii epoki wikingów udali się do zaświatów z ogierami złożonymi w ofierze, jak wykazała analiza DNA końskich zębów i kości znalezionych w grobach o wysokim statusie. Czaszki koni znajdują się również zakopane w domach, być może związane ze szczęściem lub ochroną. Kulty koni mogły istnieć w średniowiecznym świecie skandynawskim.
Archeolodzy nie znaleźli jeszcze fizycznych dowodów na istnienie ośmionogich koni, ale obecność Sleipnira jest nadal widoczna na Islandii. Legenda głosi, że Sleipnir utworzył kanion w kształcie podkowy, Ásbyrgi, na północy Islandii, ciągnąc kopyto zbyt blisko ziemi. Fani Marvel Comics i popularnej gry wideo Gods of War znają Sleipnira jako potężnego towarzysza Odyna.
Widok z lotu ptaka na Asburg. Obraz: Wikimedia COMMONS
Bibliografia;
HR Ellis Davidson, Bogowie i mity Europy Północnej (Penguin Books, 1990). John Lindow, Mitologia nordycka: przewodnik po bogach, bohaterach, rytuałach i wierzeniach (Oxford University Press, 2001). Anne Monikander , „Sleipnir i jego rodzeństwo: kilka przemyśleń na temat potwornego potomstwa Lokiego”, w: Miejsca pomiędzy: archeologia społecznych, kulturowych i geograficznych granic i pograniczy. Kresy . wyd. David Mullin (Oxbow Books, 2011), s. 58-66.
Artystyczny wizerunek Odyna jadącego na ośmionogim koniu, Sleipnirze.
Pochodzenie Nazwa Sleipnir oznacza coś w rodzaju „szybkiego podróżnika”. Jego imię pochodzi od staronordyckiego przymiotnika sleipir, oznaczającego śliski lub śliski. Proza Edda , skomponowana przez Snorriego Sturlusona , trzynastowiecznego islandzkiego poetę, historyka i wodza, dokumentuje najbardziej niekonwencjonalne pochodzenie Sleipnira. Według Snorriego, ojcem wielkiego konia był niezwykły ogier o imieniu Svaðilfari. Jednak Sleipnir nie urodził się z normalnej klaczy. Klaczą, która nosiła mistycznego rumaka, był nikt inny jak Loki. Zgadza się – Loki, bóg oszustów, adoptowany syn Odyna i brat Thora. Notorycznie zmiennokształtny, Loki prawdopodobnie dostał w tym odcinku więcej, niż się spodziewał.
Loki i Svaðilfari
Jak wiele nordyckich opowieści, narodziny Sleipnira zaczynają się od zadziornego olbrzyma. We wczesnych dniach Asgardu, po wojnie między bogami, gigant zaproponował zbudowanie wokół Asgardu ogromnego muru ochronnego, obiecując ukończenie w ciągu roku. Jego zapłatą miała być Freyja, bogini miłości i piękna, a także słońce i księżyc. Przekonani, że zadanie jest niemożliwe w takim czasie, bogowie zgodzili się, nieświadomi gigantycznego konia Svaðilfari, który pomógł budowniczemu, przesuwając ogromne kamienie z prędkością błyskawicy. Zaledwie trzy dni przed ukończeniem muru przebiegły Loki zmienił kształt, stając się klaczą w rui. Jako klacz, Loki zwabił Svaðilfari daleko od ściany, udaremniając układ olbrzyma. Krótko po leśnym spotkaniu ze Svaðilfari, Loki urodził Sleipnira, ośmionogiego źrebaka.
Osiem nóg Sleipnira?
Sleipnira można łatwo zidentyfikować w sztuce nordyckiej, jak na szwedzkich kamieniach obrazowych Tjängvide i Ardre VIII. Z ośmioma nogami Sleipnir byłby szybszy niż jakikolwiek inny koń, pasujący do samego króla bogów. Historyk Hilda Ellis Davidson spekulowała, że osiem nóg ogiera może symbolizować podróż szamana w życie pozagrobowe. Osiem nóg tego cudownego rumaka równało się liczbie nóg standardowego zestawu nosicieli lektyki. Czterech mężczyzn niosących trumnę – zabierając duszę do innego świata – również stoi na ośmiu nogach. Przynależność Odyna do życia pozagrobowego uwiarygadnia ten pomysł.
Przygody
Wspaniały szary ogier pojawia się w wielu tekstach staronordyckich, w tym w Poetyckiej Eddzie , Sadze o Volsungach i innych. W każdej opowieści ten najszybszy z koni był wierny swemu imieniu. Jako ulubiony środek transportu Odyna, Sleipnir nie tylko podróżował drogą lądową, ale mógł też latać w powietrzu. Koń i mistrz podjęli się wszelkiego rodzaju przygód, takich jak wyścigi z gigantycznym Hrungnirem i jego koniem Gullfaxi (Złotowłosa). Hermod, syn Odyna, przejechał Sleipnirem przez most Gjallarbru do Hel, starając się bezskutecznie wskrzesić ukochanego boga Baldra po jego przedwczesnej śmierci.
Odin on Sleipnir, islandzki rękopis SÁM 66, XVIII wiek, Instytut Árni Magnússon w Islandii.
Inne zwierzęta Odyna
Gdziekolwiek udał się Odyn Wszechojciec, jego zwierzęcy sprzymierzeńcy byli w pobliżu. Sleipnir, największy ze wszystkich koni, niósł Odyna przez dziewięć królestw, w tym codzienną przejażdżkę przez Bifrost, tęczowy most łączący boskie królestwo Asgard z Midgardem, Ziemią. Inne zwierzęta służyły i komunikowały się z Najwyższym Bogiem Odynem. Często przedstawia się go siedzącego w przepychu w najsłynniejszej sali Asgardu, Walhalli . Zawsze blisko niego są Huginn i Muninn, kruki znane również jako „myśl” i „pamięć”. Kruki latają wokół Midgardu i dalej, przynosząc Odynowi raporty z daleka. Dwa wilki, Gerir i Freki, „wygłodniałe”, również siedzą obok króla bogów.
Konie Bogów
Jak każdy wielki ogier, Sleipnir spłodził pokolenia koni, w tym Grani, konia Zygmunta z Volsungów. Żaden inny rumak nie dorównuje Sleipnirowi, ale bogowie nordyccy również mieli konie o wielkiej reputacji. Ballada o Grimnirze , część Poetyckiej Eddy , wymienia dziesięć koni bogów, choć bez konkretnych właścicieli lub jeźdźców. Nótt, bogini Nocy, i jej syn Dagr, czyli Dzień, również jeździli konno po całym wszechświecie. Noc jechał Hrímfaxi (Mroźna Grzywa), którego ślina spadała co noc na ziemię. Day dosiadał Shining Mane, Skinfaxi, którego grzywa rozświetlała zarówno ziemię, jak i niebo. Nigdy nie podążając za tłumem, potężny bóg Thor unikał koni, zamiast tego zdecydował się przejść przez Bifrost lub, w niektórych opowieściach, użyć swoich magicznych kóz Tanngrisnir (snarler) i Tanngnjóstr (zgrzytający) do ciągnięcia swojego rydwanu.
Inne zwierzęta w mitologii nordyckiej
W mitach nordyckich zwierzęta były czymś więcej niż żywym inwentarzem i zwierzętami domowymi. Byli czującymi istotami i siłami we wszechświecie. Wszechświat nordycki, podobnie jak większość światów mitologicznych, najeżony był wszelkiego rodzaju stworzeniami. Gigantyczne drzewo świata Yggdrasil było domem dla wielu wspaniałych zwierząt. Na jego koronie siedział ogromny orzeł z nieco mniejszym gigantycznym jastrzębiem siedzącym między jego oczami. Piskliwa wiewiórka Ratatosk przemierzała wzgórza Yggdrasil, niosąc słowa od orła do węża Nidhogga, który mieszkał u podstawy wielkiego drzewa i gryzł jego korzenie. Wraz z czterema wielkimi jeleniami Nidhogg groził przewróceniem się nad Yggdrasilem. Inne potwory, takie jak gigantyczny wilk Fenrir i Jörmungander, wąż świata, zagrażają bogom i bohaterom w Ragnarök .
Konie w archeologii islandzkiej
Posiadanie koni, czworonożnych, było niezbędne dla każdego wartościowego człowieka w społeczeństwie nordyckim. W dziesiątkach islandzkich sag konie pojawiają się jako ceniona siła robocza i własność w całym świecie północnoatlantyckim. Pułapki i szczątki koni znajdują się w pochówkach w całym nordyckim świecie.
Niedawne badania archeologiczne ujawniły, że potężni ludzie z Islandii epoki wikingów udali się do zaświatów z ogierami złożonymi w ofierze, jak wykazała analiza DNA końskich zębów i kości znalezionych w grobach o wysokim statusie. Czaszki koni znajdują się również zakopane w domach, być może związane ze szczęściem lub ochroną. Kulty koni mogły istnieć w średniowiecznym świecie skandynawskim.
Archeolodzy nie znaleźli jeszcze fizycznych dowodów na istnienie ośmionogich koni, ale obecność Sleipnira jest nadal widoczna na Islandii. Legenda głosi, że Sleipnir utworzył kanion w kształcie podkowy, Ásbyrgi, na północy Islandii, ciągnąc kopyto zbyt blisko ziemi. Fani Marvel Comics i popularnej gry wideo Gods of War znają Sleipnira jako potężnego towarzysza Odyna.
Widok z lotu ptaka na Asburg. Obraz: Wikimedia COMMONS
Bibliografia;
HR Ellis Davidson, Bogowie i mity Europy Północnej (Penguin Books, 1990). John Lindow, Mitologia nordycka: przewodnik po bogach, bohaterach, rytuałach i wierzeniach (Oxford University Press, 2001). Anne Monikander , „Sleipnir i jego rodzeństwo: kilka przemyśleń na temat potwornego potomstwa Lokiego”, w: Miejsca pomiędzy: archeologia społecznych, kulturowych i geograficznych granic i pograniczy. Kresy . wyd. David Mullin (Oxbow Books, 2011), s. 58-66.
,,Lepiej bez celu iść naprzód niż bez celu stać w miejscu, a z pewnością o niebo lepiej, niż bez celu się cofać”
– Andrzej Sapkowski
CO ZASIEJESZ TO ZBIERZESZ
– Andrzej Sapkowski
CO ZASIEJESZ TO ZBIERZESZ