08.10.2023, 18:53
Szałwia lekarska – Salvia officinalis L. współcześnie
Szałwia lekarska – Salvia officinalis Linne (niem. Salbei, ang. Sage) z rodziny Labiatae (=Lamiaceae) jest we wszystkich ważniejszych farmakopeach. W Szwajcarii znana po nazwami Salbei, Sauge officinale i Salvia domestica. Jest możliwa do uprawy w naszych ogródkach. Doskonale przyjmuje się nawet szałwia sprzedawana w marketach, którą trzeba posadzić w dobrej ziemi i na słonecznym stanowisku oraz dobrze podlewać.
Surowiec – liść szałwii – Folium Salviae (Sage Leaf, Salbeiblatter) jest w Farmakopei Europejskiej 5 oraz w Farmakopei Szwajcarskiej - Ph. Helvetica 10 i w DAC 2005 = Deutscher Arzneimittel Codex z 2005 r. Liść szałwii zawiera od 1 do 2,5% olejku eterycznego. PhEur. wymaga minimum 15 ml x kg-1. W przypadku gatunku Salvia fruticosa Miller = Salvia triloba Linne PhEur. wymaga 18 ml x kg-1 olejku (Salvia fruticosa zawiera od 2 do 3% olejku eterycznego). W DAC z 2005 r. jest zamieszony gatunek Salvia lavandulifolia Vahl (szałwia hiszpańska) oraz olejek z tego gatunku Oleum Salviae lavandulifoliae.
W olejku szałwiowym z Salvia officinalis występują tujon (przeciętnie 20-40%), kamfer (14-37%), 1,8-cyneol (6-16%), alfa-pinen, kamfen, borneol, octan bornylu (ok. 5%), linalol, wiridiflorol, humulen, kariofilen, epoksydy dwuhydrokariofilenu (kariofileno-epoksydy). W surowcu są obecne diterpeny (kwas karnozolowy, karnozol), 12- metyloeter kwasu karnozolowego; abietanoditerpeny (rozmanol, galdosol, epirozmanol, rozmadial, atuntzensin A = atuncenzyna A); trójterpeny (pochodne kwasu ursolowego), kwas rozmarynowy i jego pochodne (kwas salwianolowy K i L, kwas sagerininowy, kwas melitrynowy A, kwas metylomelitrynowy A, sagekumaryna); flawonoidy (luteolina, apigenina, genkwanina, hispidulina, salwigenina, eter metylowy salwigeniny), polisacharydy, garbniki. Olejek może zawierać nawet 50% mieszaniny alfa- i beta-tujonu, przy czym 2/3 stanowi alfa-, a 1/3 beta-tujon.
Olejek z Salvia lavandulifoliae Vahl: cyneol 10-30%, alfa- i beta-tujon ok. 0,5-1%, kamfer (11-36%, linalol (5-9%), borneol 0,5-13%.
Olejek z Salvia sclarea Linne: alfa- i beta-tujon do 0,2%, linalol (5-24%, octan linalylu 56-78%, alfa-terpineol (do 0,5%), germakren D 1-12%, sklareol 0,4-2,5%.
Olejek szałwiowy, wyciągi alkoholowe i wodno-alkoholowe z szałwii działają niewątpliwie antybakteryjnie, fungistatycznie (hamująco na rozwój grzybów), wirusostatycznie, ściągająco, hamująco na wydzielanie potu i łoju. Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi podane doustnie skutecznie leczą objawy nieżytu żołądka i jelit, hamują biegunkę. Fenolokwasy zawarte w szałwii maja właściwości antyoksydacyjne. Wyciągi alkoholowe z szałwii poprawiają samopoczucie psychiczne. Preparaty szałwiowe działają przeciwzapalnie. Szałwia wykazuje aktywność antyandrogenną i estrogenną, dlatego polecana jest w okresie przekwitania u kobiet oraz w leczeniu trądzików i łysienia na tle hiperandrogenizmu. Ze względu na hamowanie androgenów i silny wpływ przeciwzapalny nadaje się do leczenia przerostu gruczołu krokowego.
Napar, rozcieńczona nalewka szałwiowa zastosowane na skórę i błony śluzowe wpływają przeciwzapalnie, przeciwropnie, przeciwwysiękowo, przeciwświądowo i ściągająco. Hamują rozwój mikroorganizmów patogennych.
Wskazania: stany zapalne, nieżyty, stany skurczowe przewodu pokarmowego; stany zapalne jamy ustnej, gardła, dziąseł; stany zapalne narządów płciowych i odbytu; stany zapalne skóry i oczu; nadmierne pocenie się, łojotok, łupież tłusty, ropnie na skórze owłosionej, trądzik. Na skórę działa również antyandrogennie i estrogennie. Przerost gruczołu krokowego.
Przeciwwskazania: ciąża, laktacja. Nowotwory pobudzane przez hormony estrogenne.
Sposób użycia: doustnie, okłady, przemywanie, irygacje, nasiadówki, płukanki.
Napar szałwiowy –
infusum Salviae: 1-2 łyżki ziela lub liścia na szklankę wrzącej wody, przykryć, pozostawić na 20 minut, przecedzić. Pć 2 razy dziennie po 1 szklance w przypadku nadmiernej potliwości; 4 razy dziennie po 100 ml przy nieżycie przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych. Do płukania co 2 godziny, do okładów i przemywania. Wywar, czyli zagotowany napar do lewatyw przy zapaleniu końcowego odcinka jelita grubego. Wywar do płukania prącia i moszny, okładów na prącie i mosznę przy stanach zapalnych i zranieniach, ropniach; do płukania pochwy i opłukiwania odbytu; wywar do okładów 15-20 minutowych na oczu przy zapaleniu spojówek, powiek, nadmiernym łzawieniu, opuchnięciu przy alergii na pyłki roślin. Do płukania włosów napar lub wywar, minimum 2 razy w tygodniu, po umyciu.
Olejek szałwiowy – Oleum Salviae:
przy wymiotach, wzdęciach, niestrawności, bólach brzucha, nudnościach w czasie podróży, nieżycie układu oddechowego, nieprzyjemnym zapachu z ust, procesach fermentacyjnych w jelitach 4- 5 kropli 1-3 razy dziennie n miodzie lub cukrze. Pomaga przy przeziębieniu, zapaleniu zatok i mokrym kaszlu. Guttae pro nasi – krople szałwiowe do nosa: 2 krople olejku na 10 ml roztworu soli fizjologicznej (dostępna w aptekach), wstrząsnąć. Zakraplać do nosa przy wirusowym nieżycie nosa, zakażeniach bakteryjnych zatok, katarze, alergicznym nieżycie nosa. Olejek wcierać w skórę, w miejsca ugryzienia przez owady, przy stłuczeniach, obrzękach po urazach, dla poprawy krążenia limfy i krwi w skórze i konczynach dolnych. Olejek szałwiowy wcierać w dziąsła przy paradontozie i stanach zapalnych.
Nalewka szałwiowa – Tinctura Salviae:
100 g świeżego lub suchego rozdrobnionego surowca zalać 300 lub 500 ml alkoholu 40-60%, macerować 14 dni, przefiltrować. Zażywać 1-3 razy dziennie po 3-5 ml. 5 ml na 1/2 szklanki wody do płukanek, okładów i przemywania. Nierozcieńczona nalewka do pędzlowania aft, zajadów, opryszczki, owrzodzeń, zapalenie zmienionych dziąseł, ropni, ponadto do wcierania w miejsca kontuzjowane i ukąszone przez stawonogi. Podobnie działa intrakt – Intractum Salviae 1:3 lub 1:5.
Spirytus szałwiowy mocny dla poprawienia krążenia krwi i limfy, odkażający i znoszący obrzęki kończyn oraz łagodzący dolegliwości reumatyczne, wreszcie do wcierania w umyte włosy przy łysieniu, łojotoku i infekcjach:
Spirytus Salviae – 100 g świeżej lub suchej szałwii zalać 500 ml 70-95% alkoholu. Po 7dniach przecedzić. Dodać 10 ml olejku szałwiowego, wymieszać.
Stosować do wcierania. Można zażywać doustnie przy nudnościach i zaburzeniach trawiennych po 5 ml. Znosi również objawy kołatania serca, orzeźwia, poprawia oddychanie w razie skurczów oskrzeli i zadyszki.
W Polsce jest dostępna nalewka szałwiowa, liść szałwii suszony, tabletki zwierające ekstrakt suchy z szałwii, tabletk i zawierające sproszkowany surowiec (mało wartościowy preparat, niepotrzebny), olejek eteryczny szałwiowy, żel szałwiowy. Ponadto są kosmetyki zawierające ekstrakt z szałwii, np. mleczka, szampony, toniki.
ŻŻródło; str. dr. Różańskiego
Szałwia lekarska – Salvia officinalis Linne (niem. Salbei, ang. Sage) z rodziny Labiatae (=Lamiaceae) jest we wszystkich ważniejszych farmakopeach. W Szwajcarii znana po nazwami Salbei, Sauge officinale i Salvia domestica. Jest możliwa do uprawy w naszych ogródkach. Doskonale przyjmuje się nawet szałwia sprzedawana w marketach, którą trzeba posadzić w dobrej ziemi i na słonecznym stanowisku oraz dobrze podlewać.
Surowiec – liść szałwii – Folium Salviae (Sage Leaf, Salbeiblatter) jest w Farmakopei Europejskiej 5 oraz w Farmakopei Szwajcarskiej - Ph. Helvetica 10 i w DAC 2005 = Deutscher Arzneimittel Codex z 2005 r. Liść szałwii zawiera od 1 do 2,5% olejku eterycznego. PhEur. wymaga minimum 15 ml x kg-1. W przypadku gatunku Salvia fruticosa Miller = Salvia triloba Linne PhEur. wymaga 18 ml x kg-1 olejku (Salvia fruticosa zawiera od 2 do 3% olejku eterycznego). W DAC z 2005 r. jest zamieszony gatunek Salvia lavandulifolia Vahl (szałwia hiszpańska) oraz olejek z tego gatunku Oleum Salviae lavandulifoliae.
W olejku szałwiowym z Salvia officinalis występują tujon (przeciętnie 20-40%), kamfer (14-37%), 1,8-cyneol (6-16%), alfa-pinen, kamfen, borneol, octan bornylu (ok. 5%), linalol, wiridiflorol, humulen, kariofilen, epoksydy dwuhydrokariofilenu (kariofileno-epoksydy). W surowcu są obecne diterpeny (kwas karnozolowy, karnozol), 12- metyloeter kwasu karnozolowego; abietanoditerpeny (rozmanol, galdosol, epirozmanol, rozmadial, atuntzensin A = atuncenzyna A); trójterpeny (pochodne kwasu ursolowego), kwas rozmarynowy i jego pochodne (kwas salwianolowy K i L, kwas sagerininowy, kwas melitrynowy A, kwas metylomelitrynowy A, sagekumaryna); flawonoidy (luteolina, apigenina, genkwanina, hispidulina, salwigenina, eter metylowy salwigeniny), polisacharydy, garbniki. Olejek może zawierać nawet 50% mieszaniny alfa- i beta-tujonu, przy czym 2/3 stanowi alfa-, a 1/3 beta-tujon.
Olejek z Salvia lavandulifoliae Vahl: cyneol 10-30%, alfa- i beta-tujon ok. 0,5-1%, kamfer (11-36%, linalol (5-9%), borneol 0,5-13%.
Olejek z Salvia sclarea Linne: alfa- i beta-tujon do 0,2%, linalol (5-24%, octan linalylu 56-78%, alfa-terpineol (do 0,5%), germakren D 1-12%, sklareol 0,4-2,5%.
Olejek szałwiowy, wyciągi alkoholowe i wodno-alkoholowe z szałwii działają niewątpliwie antybakteryjnie, fungistatycznie (hamująco na rozwój grzybów), wirusostatycznie, ściągająco, hamująco na wydzielanie potu i łoju. Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi podane doustnie skutecznie leczą objawy nieżytu żołądka i jelit, hamują biegunkę. Fenolokwasy zawarte w szałwii maja właściwości antyoksydacyjne. Wyciągi alkoholowe z szałwii poprawiają samopoczucie psychiczne. Preparaty szałwiowe działają przeciwzapalnie. Szałwia wykazuje aktywność antyandrogenną i estrogenną, dlatego polecana jest w okresie przekwitania u kobiet oraz w leczeniu trądzików i łysienia na tle hiperandrogenizmu. Ze względu na hamowanie androgenów i silny wpływ przeciwzapalny nadaje się do leczenia przerostu gruczołu krokowego.
Napar, rozcieńczona nalewka szałwiowa zastosowane na skórę i błony śluzowe wpływają przeciwzapalnie, przeciwropnie, przeciwwysiękowo, przeciwświądowo i ściągająco. Hamują rozwój mikroorganizmów patogennych.
Wskazania: stany zapalne, nieżyty, stany skurczowe przewodu pokarmowego; stany zapalne jamy ustnej, gardła, dziąseł; stany zapalne narządów płciowych i odbytu; stany zapalne skóry i oczu; nadmierne pocenie się, łojotok, łupież tłusty, ropnie na skórze owłosionej, trądzik. Na skórę działa również antyandrogennie i estrogennie. Przerost gruczołu krokowego.
Przeciwwskazania: ciąża, laktacja. Nowotwory pobudzane przez hormony estrogenne.
Sposób użycia: doustnie, okłady, przemywanie, irygacje, nasiadówki, płukanki.
Napar szałwiowy –
infusum Salviae: 1-2 łyżki ziela lub liścia na szklankę wrzącej wody, przykryć, pozostawić na 20 minut, przecedzić. Pć 2 razy dziennie po 1 szklance w przypadku nadmiernej potliwości; 4 razy dziennie po 100 ml przy nieżycie przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych. Do płukania co 2 godziny, do okładów i przemywania. Wywar, czyli zagotowany napar do lewatyw przy zapaleniu końcowego odcinka jelita grubego. Wywar do płukania prącia i moszny, okładów na prącie i mosznę przy stanach zapalnych i zranieniach, ropniach; do płukania pochwy i opłukiwania odbytu; wywar do okładów 15-20 minutowych na oczu przy zapaleniu spojówek, powiek, nadmiernym łzawieniu, opuchnięciu przy alergii na pyłki roślin. Do płukania włosów napar lub wywar, minimum 2 razy w tygodniu, po umyciu.
Olejek szałwiowy – Oleum Salviae:
przy wymiotach, wzdęciach, niestrawności, bólach brzucha, nudnościach w czasie podróży, nieżycie układu oddechowego, nieprzyjemnym zapachu z ust, procesach fermentacyjnych w jelitach 4- 5 kropli 1-3 razy dziennie n miodzie lub cukrze. Pomaga przy przeziębieniu, zapaleniu zatok i mokrym kaszlu. Guttae pro nasi – krople szałwiowe do nosa: 2 krople olejku na 10 ml roztworu soli fizjologicznej (dostępna w aptekach), wstrząsnąć. Zakraplać do nosa przy wirusowym nieżycie nosa, zakażeniach bakteryjnych zatok, katarze, alergicznym nieżycie nosa. Olejek wcierać w skórę, w miejsca ugryzienia przez owady, przy stłuczeniach, obrzękach po urazach, dla poprawy krążenia limfy i krwi w skórze i konczynach dolnych. Olejek szałwiowy wcierać w dziąsła przy paradontozie i stanach zapalnych.
Nalewka szałwiowa – Tinctura Salviae:
100 g świeżego lub suchego rozdrobnionego surowca zalać 300 lub 500 ml alkoholu 40-60%, macerować 14 dni, przefiltrować. Zażywać 1-3 razy dziennie po 3-5 ml. 5 ml na 1/2 szklanki wody do płukanek, okładów i przemywania. Nierozcieńczona nalewka do pędzlowania aft, zajadów, opryszczki, owrzodzeń, zapalenie zmienionych dziąseł, ropni, ponadto do wcierania w miejsca kontuzjowane i ukąszone przez stawonogi. Podobnie działa intrakt – Intractum Salviae 1:3 lub 1:5.
Spirytus szałwiowy mocny dla poprawienia krążenia krwi i limfy, odkażający i znoszący obrzęki kończyn oraz łagodzący dolegliwości reumatyczne, wreszcie do wcierania w umyte włosy przy łysieniu, łojotoku i infekcjach:
Spirytus Salviae – 100 g świeżej lub suchej szałwii zalać 500 ml 70-95% alkoholu. Po 7dniach przecedzić. Dodać 10 ml olejku szałwiowego, wymieszać.
Stosować do wcierania. Można zażywać doustnie przy nudnościach i zaburzeniach trawiennych po 5 ml. Znosi również objawy kołatania serca, orzeźwia, poprawia oddychanie w razie skurczów oskrzeli i zadyszki.
W Polsce jest dostępna nalewka szałwiowa, liść szałwii suszony, tabletki zwierające ekstrakt suchy z szałwii, tabletk i zawierające sproszkowany surowiec (mało wartościowy preparat, niepotrzebny), olejek eteryczny szałwiowy, żel szałwiowy. Ponadto są kosmetyki zawierające ekstrakt z szałwii, np. mleczka, szampony, toniki.
ŻŻródło; str. dr. Różańskiego